Spreuken 8:35 is een mooie tekst om belijdenis mee te doen. ‘Het leven vinden’ en ‘de gunst van de Heer ontvangen’, wie wil dat nou niet? Ik zal later in deze preek uitleggen wat dat precies betekent, maar het is duidelijk dat het mooie dingen zijn. Spreuken 8:35 is een beloftevolle uitnodiging. ‘Wie mij vindt’ -die ‘mij’ is de wijsheid- ‘vindt het leven, en ontvangt de gunst van de HEER.’ De tekst nodigt uit om te gaan zoeken, of in ieder geval om iets te gaan vinden, dat heel mooi is.

Voor ik dieper inga op Spreuken 8:35 eerst nog iets over belijdenis doen en avondmaal. Waarom zou je belijdenis doen op een avondmaalszondag? Omdat belijdenis doen zoals wij dat gewend zijn (in het voorjaar, bloemetje, nieuwe kleren, een boek als cadeau) niet perse bijbels is. Het is een prima traditie om het zo te doen, maar het is niet door Jezus ingesteld. Doop en avondmaal zijn wel door Jezus ingesteld. En natuurlijk, het belijden van je geloof komt wel in de Bijbel voor -‘Een ieder dan, die Mij belijden zal voor de mensen, hem zal ook Ik belijden voor mijn Vader, die in de hemelen is’ (Matteüs 10:32, NV51)- maar ‘belijdenis doen’ op een ‘belijdeniszondag’ is toch echt een menselijke instelling. Waar het om gaat, en het oude formulier voor het belijdenis doen zei dat ook, is dat je toegang vraagt tot het avondmaal. En avondmaal vieren is je geloof belijden met de daad. Wie van het brood eet en uit de beker drinkt erkent daarmee zijn zonde, erkent zijn verlossing bij Jezus te zoeken, erkent een nieuw leven te willen leiden. Wanneer je naar voren loopt en eet en drinkt kan iedereen zien dat jij dit gelooft. En daarom zeggen we tegen hen die voor het eerst avondmaal willen vieren: ga dan ook even op het podium staan en zeg het ook hardop.

Terug naar Spreuken 8:35. Wat God in deze tekst zegt is: ontdek, Mij liefhebben en het goede doen, daar is het leven voor bedoeld, en dan zal Ik met plezier naar je kijken! In onze samenleving gaat het veel over het beantwoorden aan je bestemming, over leven naar je bedoeling. Daar heeft de Bijbel dus al een heel oud antwoord op. Eerst even over de wijsheid. Zoals gezegd verwijst het woordje ‘mij’ daarnaar: ‘Wie wijsheid vindt, vindt het leven, en ontvangt de gunst van de HEER.’ Wijsheid duidt in de Bijbel op twee dingen die ook weer met elkaar te maken hebben. Allereerst is wijsheid praktische levenswijsheid: wat werkt en wat werkt niet? Wijsheid verwijst naar hoe je zou moeten handelen als mens en dan vooral in de relatie met de medemens. Wat is volgens het Spreukenboek wijs? Geduldig zijn en zelfbeheersing - door ongeduld en woedeaanvallen kom je alleen maar in de problemen. Het is wijs om eerlijk zijn - met oneerlijkheid werk je je alleen maar in de nesten. Het is wijs om goed te doen aan anderen, om trouw en betrouwbaar te zijn - zo maak je vrienden die je later wel eens nodig zou kunnen hebben. Ook is het wijs om bescheiden te zijn en een gezonde zelfkennis te hebben - mensen die trots zijn en hoogmoedig lopen het risico diep te vallen.

Dus wijsheid is in de Bijbel praktische levenswijsheid. Daarnaast is het volgens de Bijbel wijs om God te erkennen als God. Om ontzag te hebben voor God, om Hem en zijn geboden lief te hebben. ‘Het begin van wijsheid is ontzag voor de Heer’, zegt Psalm 111:10. En in Job 28:28 staat: ‘Ontzag voor de Heer - dat is wijsheid, het kwaad mijden - dat is inzicht’ (zie ook Spreuken 9:10, Jeremia 4:22, Romeinen 3:11). Een wijs mens weet wie zijn God is. En weet dus ook dat hij zelf geen god is.

Wie deze wijsheid in die dubbele zin heeft, vindt het leven. Dat kan ook weer op twee dingen slaan. Allereerst gaat het gewoon over het leven hier op aarde, dat dat een goed en mooi leven is. Daarvoor heeft die praktische levenswijsheid nut. Maar je mag ook denken aan het eeuwige leven, het leven in Gods koninkrijk. En dat ontvang je omdat je God lief hebt. Het is trouwens een opvallende uitdrukking, het leven vinden. Wij zeggen wel eens: iemand vindt de dood, bij een ongeluk of ramp. Maar het leven vinden is geen vaste uitdrukking. ‘Vinden’ heeft hier meer iets van: een ontdekking doen. Ontdekken dat het leven het best geleefd kan worden in relatie met God en in harmonie met de medemens. Het eerste vinden in vers 35 (Wie mij, wijsheid, vindt…) heeft meer de kleur van: opdoen. Het gaat hier niet over het zoeken naar, en dan vinden van wijsheid, maar over het opdoen van wijsheid door te luisteren naar het onderwijs van ouders, de kerk en de Bijbel. Luisteren is het kernwoord in de verzen 32, 33 en 34.

Als ik het samenvat zegt God: ontdek, Mij liefhebben en het goede doen, daar is het leven voor bedoeld. Dit doet denken aan de samenvatting van de wet: God liefhebben en de naaste als jezelf (Matteüs 22:37-40). Waarom zegt God dit? Nou, dan zal Hij met plezier naar je kijken. Dat is vers 35b, over het ‘ontvangen van de gunst van de HEER’. Zie je het nu? God zegt: ontdek waar het leven voor bedoeld is zodat Ik, maar ook jijzelf, ervan geniet.

Maar nu de werkelijkheid. In theorie klinkt dit allemaal wel mooi, maar hoe ziet onze werkelijkheid eruit? Aan de ene kant herkennen we veel van die praktische levenswijsheid. Wat werkt wel tussen mensen en wat niet, wat gaat goed en wat geeft problemen? Je hoort het terug in allerlei spreekwoorden: eerlijk duurt het langst, wie goed doet goed ontmoet, hoogmoed komt voor de val. Aan de andere kant merken we in onze werkelijkheid tegenkrachten op. Ik wil God liefhebben en ik wil goed omgaan met de naaste, ik weet ook dat dit wijs is en dat mijn leven zo tot zijn doel komt, en toch heb ik ook mezelf lief, toch trekt het kwaad aan me. Naast de wijsheid van Spreuken 8:35 staat mijn eigenwijsheid. Het is een wijsheid die mij wordt voorgespiegeld. Dat voorspiegelen gebeurt al vanaf het paradijs, in Genesis 3:6 staat dat Eva, nadat de slang gesproken heeft, ‘het aanlokkelijk vond dat de boom haar wijsheid zou schenken.’ Onze samenleving spiegelt het ons zo voor: kies voor jezelf. Tegen dit negeren van Gods wijsheid waarschuwt het Spreukenboek uitdrukkelijk. Het is juist vanwege die tegenkrachten dat God ons zijn Geest geeft, de Geest van de waarheid, de Geest van wijsheid en inzicht.

Wat moet je nou doen? God wil dat wij ontdekken waar het leven voor bedoeld is, namelijk Hem liefhebben en het goede doen in de relatie met de medemens. Ik zou zeggen, als je dat wil ontdekken moet je het gewoon proberen en kijken wat het oplevert. Dus neem de proef op de som, dan ontdek je of die wijsheid van Spreuken 8 waar is en of dat je leven mooi maakt. En ik denk dan, het leven vinden en de gunst van de HEER ontvangen, wie wil dat nou niet? Belijdenis doen is een mooi startpunt om te gaan ontdekken waar het leven voor bedoeld is.

Eén disclaimer hierbij. Het is niet zo dat wie God liefheeft geen moeite in zijn leven meer zou kennen. En het is ook niet zo dat wie goed omgaat met zijn naaste, nooit stank voor dank kan krijgen. Wat dat betreft is ‘kijken wat het oplevert’ een kwetsbaar advies. Toch geloof ik er in. God liefhebben en de naaste als jezelf, maakt het leven mooier. En kijk anders maar naar wat het Jezus opleverde. Hij had zijn Vader volmaakt lief, Hij had de medemens volmaakt lief, en juist daarom ontving Hij het leven en de gunst van de HEER. Jezus is ‘dankzij God onze wijsheid geworden’, zegt Paulus in 1 Korintiërs 1:30. In Lucas 2:52 wordt iets over Jezus gezegd wat heel erg lijkt op Spreuken 8:35: ‘Jezus groeide verder op en zijn wijsheid nam nog toe. Hij kwam steeds meer in de gunst bij God en mensen.’ Dus neem de proef op de som. Maar vertrouw boven alles op wat Jezus’ wijsheid Hem opleverde, in jouw plaats. In Jezus vind je het leven en de gunst van de HEER. Amen.