Ik heb een zeilboot. Waar het bij een zeilboot om gaat is dat je de wind zo goed mogelijk opvangt. Als het niet waait heb je niks aan een zeilboot. Maar zodra het waait, of het nou een beetje is of meer, is het de uitdaging, de sport, dat je die wind zo goed mogelijk opvangt. Op een manier dat je zo snel mogelijk vaart. En dat heeft te maken met de stand van de zeilen, dat je die zo afstelt dat je het maximale uit de wind haalt.

Nu wordt de heilige Geest in de Bijbel vergeleken met de wind. Hij waait altijd. Een krachtige wind. Nu is de vraag vanmorgen: haal jij het maximale uit de Geest? Het zou toch zonde zijn -letterlijk- als jij zijn kracht niet opvangt, als je zijn voortstuwende energie verloren laat gaan. Doordat jij de zeilen niet hijst of ze niet goed afstelt of doordat er gaten in je zeilen zitten. Haal jij het maximale uit de Geest?

Want Hij is de Geest van de genade. Zonder genade wil je toch niet? Zonder genade kun je niet! Toen het vorige week over de Geest van de waarheid ging zei ik: de heilige Geest wil de waarheid over God en mens in jou werkelijkheid maken; Hij is God en jij bent mens. Vandaag gaat het over de Geest van de genade. Een term die één keer voorkomt in de Bijbel, in Hebreeën 10:29. En de Geest van de genade wil Gods genade werkelijkheid maken in je leven. Zoals de Geest van de waarheid de waarheid in je leven werkelijkheid wil maken, zo wil de Geest van de genade Gods genade in je leven werkelijkheid maken. En het is natuurlijk één en dezelfde Geest. Maar wat is dit belangrijk, zonder Gods genade kun je niet. Hebreeën 10 maakt dat met nogal heftige woorden duidelijk.

In deze preek ga ik vier vragen beantwoorden:

1. Wat is genade?

2. Hoe maakt de heilige Geest Gods genade werkelijkheid in je leven?

3. Wat gebeurt er als je de Geest van de genade veracht (de waarschuwing van 10:29)?

4. Wat moet je dan wel doen?

1. Wat is genade?

Vaak denken wij bij genade aan onverdiende goedheid, aan Gods onvoorwaardelijke liefde. Maar wat bedoelt Hebreeën 10:29 dan als daar wordt gewaarschuwd tegen het verachten van de Geest van de genade? Wanneer doe je dat? Veracht je de Geest van de genade als je Gods liefde wilt verdienen? De Geest van de genade verachten zou dan een soort trotse houding zijn van: zelf doen, ik wil niet mijn hand ophouden bij God. Toch lijkt dit niet goed te passen in Hebreeën 10. De tegenstelling is daar niet verdienen of krijgen. Vaak kijken we zo ook naar het Oude en het Nieuwe Testament. In het oude zou het gaan om het houden van de wet en in het nieuwe om genade. Maar ook dat klopt niet. Nee, genade heeft in de Bijbel een naam. Genade is Jezus. En Jezus is Gods genade. Wat de Geest van de genade doet is Jezus aanwijzen, de verzoening door Jezus. En daar ontstaat het verschil tussen het Oude en het Nieuwe Testament. In beide is er genade, in beide is er verzoening. Maar de Hebreeënbrief laat zien dat de verzoening door Jezus veel en veel beter is: krachtiger, vollediger, volmaakter. De verzoening door Jezus vindt plaats in het echte, hemelse heiligdom. Jezus staat daar bij het hemelse altaar en pleit voor ons (Hebreeën 9:24, Romeinen 8:34, 1 Johannes 2:1). Dat doet Hij niet op grond van dierenbloed maar op grond van zijn eigen bloed. En anders dan de priesters van het Oude Testament kan Jezus hier altijd mee doorgaan omdat Hij eeuwig leeft. En Hij kan dit elke dag doen in plaats van slechts één keer per jaar zoals de hogepriester van het Oude Testament. De offers van het Oude Testament beloofden verzoening van je zonden, Jezus maakt deze belofte waar. Maar dat betekent dat met Jezus nu ook alles op scherp staat: het definitieve offer is wel het laatste.

Wat de Geest van de genade doet is Jezus aanwijzen als het definitieve offer. Daar moeten de joodse christenen aan wie de Hebreeënbrief gericht is, aan vasthouden. Aan alles in de brief merk je dat ze (onder druk van hun joods-nationalistische volksgenoten) op het punt staan om Jezus los te laten. Concreet betekent dit dat deze joodse christenen weer terug dreigen te vallen in het oude Jodendom, het Jodendom zonder Jezus. Van de kerk weer naar de synagoge. In plaats van te vertrouwen op Jezus’ offer weer elke dag dieren offeren om met God in het reine te komen. Hun aanvankelijke vertrouwen op Jezus lijkt geen stand te houden.

Wat de schrijver van de Hebreeënbrief dan doet is laten zien dat het niemand minder dan de heilige Geest was die hen op het spoor van Jezus had gezet. Als de Geest van de genade laat Hij zien dat de verzoening die Jezus bewerkt beter is dan de verzoening die de priesters van het Oude Testament bewerken. Ja bewerken, want zij zijn nog in dienst. Toen de  Hebreeënbrief geschreven werd stond de tempel in Jeruzalem er nog. Daar werden elke dag offers gebracht. Maar de heilige Geest laat zien dat die offers je niet bij God brengen. In Hebreeën 9:8 staat: ‘Hiermee maakt de heilige Geest duidelijk dat de weg naar het hemelse heiligdom niet zichtbaar is zolang de eerste tent nog dienst doet.’ Oftewel, de doorgaande offerdienst in Jeruzalem verduistert het zicht op Jezus. De heilige Geest opent de ogen daarvoor: pas op, die offers vormen een rookgordijn.

Dat is de eerste stap die de Geest zet. In 9:14 volgt een tweede. Daar staat dat Jezus: ‘dankzij de eeuwige Geest zichzelf heeft kunnen opdragen als offer zonder smet.’ Maar wacht eens even, als het de heilige Geest zelf is die Jezus heeft geholpen om zich te offeren aan het kruis, dan is dat offer van Jezus toch beter dan dat van de priesters in Jeruzalem?

Als derde stap getuigt de heilige Geest openlijk van het betere van het offer van Jezus, dat is Hebreeën 10:14-15: ‘Door deze ene offergave heeft Hij hen die zich door Hem laten heiligen voorgoed tot volmaaktheid gebracht. Hiervan legt ook de heilige Geest voor ons getuigenis af.’

Ik vat samen wat we tot nu toe gezien hebben. De Geest van de genade wil Gods genade werkelijkheid maken in jouw leven. We ontdekten dat je bij Gods genade niet moet denken aan ‘onverdiende goedheid’ maar aan Jezus. De Geest van de genade wijst je op het offer van Jezus als het definitieve en laatste offer voor de verzoening van je zonden. Jezus is Gods genade. In Jezus staat dan ook alles op scherp, een andere weg om vrede met God te krijgen is er niet en komt er niet. Maar dan wordt nu de tweede vraag belangrijk.

2. Hoe maakt de heilige Geest Gods genade werkelijkheid in je leven?

Het antwoord is, door je Gods genade te verkondigen. Dus door je Jezus te verkondigen. De Geest gebruikt mensen die over Jezus vertellen. Maar Hij gaat verder, daar is Hij de Geest voor: Hij opent je hart voor die woorden. De heilige Geest werkt in je hart op een manier zoals mensen dat niet kunnen. Dat zie je in Hebreeën 8:10-12, dat is een verwijzing naar een oude belofte uit Jeremia 31:33 waar God zegt: ‘dit is het verbond dat Ik in de toekomst met Israël zal sluiten: Ik zal mijn wet in hun binnenste leggen en hem in hun hart schrijven.’ De Dordtse Leerregels zeggen over de Geest: ‘Hij opent het gesloten hart, Hij maakt het harde zacht’ (III/IV, art 11). Hoe dat gaat weten we niet, noem dat de verborgen werking van de heilige Geest. Maar de conclusie lees je in 1 Korintiërs 12:3: ‘niemand kan zeggen: ‘Jezus is de Heer,’ behalve door toedoen van de heilige Geest.’

Voor dit verborgen werk gebruikt de heilige Geest middelen. Hele gewone dingen. Ik denk aan de preek van Petrus op de eerste Pinksterdag (Handelingen 2:14-42). Door de kracht van de Geest verkondigt Petrus Jezus. Verkondigt hij ‘de naam van Jezus om vergeving te krijgen voor uw zonden’. De heilige Geest wijst altijd van zich af. Hij wijst op Jezus, op het offer van Jezus. De heilige Geest wijst als Geest van de genade op de betere verzoening door het offer van Jezus. Want dit definitieve en laatste offer moet bij iedereen in beeld komen, moet het liefst door iedereen aanvaard worden. Daarom zet de Geest mensen aan om over Jezus te vertellen, om de genade die God in Hem geeft te verkondigen.

Daarnaast begeleidt de heilige Geest de verkondiging met ‘tekenen en wonderen en allerlei grote daden’ (Hebreeën 2:4). Het grootste wonder is dat een mens tot geloof in Jezus komt; het harde hart dat zacht wordt. Maar als lichamelijke genezing, een visioen of een wonderlijke bevrijding helpt om de verkondiging overtuigingskracht te geven, schuwt de Geest dat niet. Hij is de heilige. Hij komt uit een andere wereld waarin veel meer mogelijk is dan bij ons. In het Nieuwe Testament komen wonderen en tekenen vooral daar voor waar geloof en ongeloof op elkaar botsen. Waar extra overtuigingskracht nodig is om de genadeverkondiging in de harten te krijgen, mag je bidden om de bijzondere kracht van de Geest.

3. Wat gebeurt er als je de Geest van de genade veracht?

Als de heilige Geest Gods genade werkelijkheid maakt in je leven door de verkondiging, dan ontdekken we nu ook wat het ‘verachten van de Geest van de genade’ is. Dat is het onzorgvuldig omgaan met de verkondiging van Jezus, het onzorgvuldig omgaan met de verkondiging van Gods genade (Hebreeën 10:25). Iets wat uiteindelijk kan leiden tot het afwijzen van Jezus, dat je Hem niet erkent als degene die je zonden verzoent en je toegang geeft tot het koninkrijk van God. In Handelingen 7:51 zegt Stefanus tegen de joden die hem zullen stenigen: ‘steeds weer verzet u zicht tegen de heilige Geest.’ En Jezus zelf had gezegd: ‘elke zonde (...) kan de mensen worden vergeven, maar wie de Geest lastert kan geen vergeving ontvangen’ (Matteüs 12:31-32). De Geest lasteren of je verzetten tegen de Geest houdt in dat je Jezus afwijst als je redder (zie ook Jesaja 63:10). En zolang je Jezus afwijst, ben je de toegang tot God kwijt. De toegang ook tot vergeving van je zonden en de toegang tot Gods koninkrijk. Dat is heel gevaarlijk.

4. Wat moet je dan wel doen?

Maar daar gaat dus iets anders aan vooraf. Want vóór het lasteren van de Geest of je verzetten tegen de Geest zit het verachten van de Geest, dat is het onzorgvuldig omgaan met de verkondiging. Daar waarschuwt Hebreeën 10:29 voor. Wat de Geest van de genade doet is je hart openen voor Jezus, dat je gaat geloven dat er alleen door zijn offer voor jou eeuwig leven is. Daarvoor gebruikt de heilige Geest de verkondiging van Jezus. Neem die verkondiging daarom heel serieus. Denk nog even terug aan die zeilboot. De heilige Geest is de wind, die waait wel en krachtig ook. Zo wordt Jezus verkondigd, elke zondag hier in de kerk. En je hebt een Bijbel op je nachtkastje, vol met verhalen over Jezus. Je hebt een plek gekregen in een gemeente: allemaal mensen om je heen die Jezus kennen als hun verlosser. Zorg er dan voor dat je het maximale uit de Geest haalt. Heb de Geest en zijn werk hoog. Waardeer wat de Geest allemaal doet om jou bij Jezus te brengen en te houden. Het lijkt misschien mensenwerk: een kerkdienst, een preek, een bijbelstudiegroep, een Bijbel vol verhalen over Jezus. Maar vergis je niet, het is het werk van de heilige Geest. Dus hijs de zeilen: doe die Bijbel open thuis, kom naar de kerk, ga om met je geloofsgenoten. De Geest is niet voor niets uitgestort. God wil dat je blijft leven uit zijn genade, dat je blijft vertrouwen op Jezus. Want alleen zo kun je gered worden, alleen zo kun je het koninkrijk binnengaan. Je ziet dat toch in mensen die sterven in diep geloof dat ze God zullen ontmoeten in heerlijkheid? De ernstige en heftige woorden van Hebreeën 10 zijn bedoeld om je te redden.

We gaan naar een afsluiting. De Geest van de genade wil Gods genade werkelijkheid maken in je leven. Prachtig, schitterend, Hij neemt het initiatief, Hij waait. Het zou zonde zijn als jij zijn kracht niet opvangt. Ik heb drie concrete uitwerkingen. Een noemde ik al: acht de Bijbel, preken en medechristenen hoog. Zo zijn hele volksstammen ons voorgegaan: trouwe kerkgang, op vaste momenten bijbellezen en je plek in de gemeente innemen. Een tweede ding is dat je anders durft te zijn dan je ongelovige omgeving. De joodse christenen in de eerste eeuw hadden te maken met volksgenoten die hen vroegen eerst jood te zijn en daarna christen. Zo wordt van ons gevraagd ons geloof achter de voordeur te houden: eerst Nederlander, daarna christen. Maar verloochen je daar Jezus niet mee? Hij is toch je redder en in Hem heb je toch toekomst? Durf anders te zijn: eerst christen en dan Nederlander. En het derde waar dit verhaal concreet wordt is dit: laat de verzoening door Jezus iets zijn van elke dag. Soms gaan we teveel uit van vergeving als een vast gegeven: God vergeeft mij mijn zonden, een verzoening die aan het kruis is bewerkt. Daarmee kan vergeving iets vlaks krijgen. Maar Jezus staat nu in de hemel, Hij is vandaag je hogepriester. Vergeving vragen gaat diep en hoog. Beleef die dalen en toppen rond de verzoening van je zonden. Bid niet alleen tot je zorgende Vader, maar ga ook met de Zoon door de diepten en hoogten van de verzoening van je zonden.

Zorg ervoor dat je blijft leven uit de verkondiging van de genade, dat is de verkondiging van Jezus. Acht de Geest van de genade hoog. Wie dat doet heeft de wind in de zeilen. Amen.