Gods woord onthult wat in je hart is

4 januari 2015

Gods woord werkt als een röntgenfoto. Het laat je zien of jij vertrouwt op de leugens van de wereld of op de beloften van God.

Lezen: Jesaja 55:10-11, 2 Timoteüs 3:16-17

Tekst: Hebreeën 4:12-13

Ik kan me voorstellen dat je de tekst van vanmorgen een beetje eng vindt. Het woord van God, de bijbel, is als een scherp zwaard dat binnendringt in je leven. Als zoiets gebeurt, als een zwaard binnendringt in je lichaam, ga je dood. Misschien zegt iemand: het is figuurlijk bedoeld, het gaat niet over een echt zwaard maar het gaat er om dat de bijbelwoorden diep doordringen in je leven. Dat klopt. Maar dan blijft de tekst toch net zo eng? Want kijk eens naar vers 13, daar staat dat niets in ons verborgen blijft voor God, God die in zijn woord aanwezig is. Het eerste woordje ‘hem’ in vers 13 slaat nog op het woord van God. Voor dat woord blijft niets verborgen, dat stond ook al in vers 12. Maar in dat woord is God zelf aanwezig, in zijn woorden komt Hij mee. Daarom verschuift het binnen vers 13 naar God, het tweede woordje ‘hem’ slaat op God: ‘alles wordt zichtbaar voor de ogen van hem (God) aan wie wij regenschap moeten afleggen.’ En ik kan me heel goed voorstellen dat je zegt: ik vind het een heel eng idee dat het woord van God onthult wat er binnen in mij is.

 

Gods woord werkt als een röntgenfoto

Toch ga ik in deze preek laten zien dat dit juist enorm zegenrijk is. Dat dit echt iets heel moois is, iets heel fijns. Je moet het vergelijken met een röntgenfoto of een scan. Ik kan me voorstellen dat dit voor sommigen heel dichtbij komt. Als je veel vaker dan je lief is een scan hebt moeten laten maken. Iedere keer is het weer spannend, want wat is er te zien? Wat zit er diep in mijn lichaam wat daar niet hoort, wat mijn gezondheid of zelfs mijn leven bedreigt? Tegelijk -en dat geldt ook voor het woord van God- ben je natuurlijk heel erg blij wanneer er dankzij die scan op tijd kan worden ingegrepen. Bij Psalm 139 kun je dat dubbele gevoel ook hebben. Psalm 139 zegt in vers 7: ‘Hoe zou ik aan uw aandacht ontsnappen, hoe aan uw blikken ontkomen?’ Dat kan nogal negatief bij je binnenkomen, alsof Gods ogen je overal kritisch volgen, alsof Gods ogen prikken in je rug. Maar als je verder leest ontdek je dat God je juist zorgend volgt, liefdevol. Luister maar: ‘al ging ik wonen voorbij de verste zee, ook daar zou uw hand mij leiden, zou uw rechterhand mij vasthouden’ (vers 9-10). En dat leiden, dat vasthouden wil God doen door zijn woord. Dat, inderdaad, als een scan dwars door je heen gaat en onthult wat er diep in jouw hart zit. Hoe het er voor staat in jouw leven.

 

    Dit geldt concreet voor Psalm 95

In vers 12 worden er vijf dingen gezegd over het woord van God. Ze hebben onderling met elkaar te maken, toch noem ik ze alle vijf apart. Het woord van God:

 

is levend

is krachtig (effectief)

het snijdt naar twee kanten

het dringt diep in je door

is onthullend

 

Dat Gods woord levend is, is omdat God zelf leeft. De woorden die in je bijbeltje op papier staan zijn woorden die God vanuit de hemel op dit moment tot je spreekt. Daarom worden God en zijn woord in vers 13 ook zo gemakkelijk met elkaar geïdentificeerd. Maar het is ook daarom dat de schrijver van de Hebreeënbrief Psalm 95 op de tijd van de Hebreeën betrekt. In die oude Psalm 95 spreekt de levende God tot de joodse christenen uit de eerste eeuw. Psalm 95 leeft. En als levend woord is Psalm 95 ook effectief, heeft die Psalm kracht. Let op, wij lezen Hebreeën 4:12-13 vaak als een algemene opmerking over het woord van God, maar het gaat hier concreet over Psalm 95. Die Psalm die zo’n enorme aandacht krijgt in Hebreeën 3 en 4. Over die Psalm zegt de schrijver: dit godswoord is levend, krachtig, snijdt diep in je leven in, is doordringend en onthullend. In eerder preken heb ik laten zien dat in Hebreeën 3 de waarschuwing van Psalm 95 doorklinkt (maak niet dezelfde fout als de Israëlieten die op het punt stonden het beloofde land binnen te gaan) en in Hebreeën 4 de belofte van Psalm 95 (er wacht het volk van God nog steeds een sabbatsrust). Psalm 95 leeft. Maar deze Psalm dringt dan ook diep in je leven door. Deze Psalm onthult hoe het er met je voor staat. Deze Psalm snijdt naar twee kanten. Want deze Psalm laat zien of er in jouw hart geloof of ongeloof is, of jij vertrouwt op God of dat je Hem wantrouwt.

 

    Dit geldt voor heel de bijbel

Dat geldt voor heel de bijbel, niet alleen voor Psalm 95. Hoewel Hebreeën 4:12-13 in eerste instantie op Psalm 95 slaat, geven deze verzen tegelijk de ruimte om het op heel de bijbel toe te passen. Heel Gods woord is levend en krachtig en tweesnijdend, etcetera. Denk aan Jesaja 55:10-11 waar gezegd wordt dat het woord van God nooit vruchteloos naar Hem terugkeert. Dat het altijd eerst doet wat God wil. In Jesaja 55 wordt het voorbeeld gegeven van de kringloop van het water. Zeewater verdampt, wolken drijven boven land, regen valt op de grond (hoog in de bergen is het sneeuw) en uiteindelijk stroomt al dat water weer via beken en rivieren naar zee. Maar ondertussen heeft het wel vruchtbaarheid gegeven aan de aarde. Zo gaat Gods woord ook door ons heen. Denk ook aan een tekst als 2 Timoteüs 3:16 waar staat: ‘Elke schrifttekst is door God geïnspireerd en kan gebruikt worden om onderricht te geven, om dwalingen en fouten te weerleggen, en om op te voeden tot een deugdzaam leven.’ En dan staat er in vers 17: ‘zodat een dienaar van God voor zijn taak berekend is en voor elk goed doel volledig is toegerust.’ Met die tekst heb ik hier in 2007 intrede gedaan. Maar het is duidelijk dat heel de bijbel levend en krachtig is en diep in je leven insnijdt, dat heel de bijbel doordringend en onthullend is.

 

Gods woord onthult wantrouwen in je hart

Weet je wat Gods woord wil onthullen? Weet je wat Gods woord in je wil blootleggen, voor jou zelf, weet je waar Gods woord de bedekking vanaf wil trekken? Van jouw wantrouwen richting God. Dat je diep in je hart God toch niet helemaal vertrouwt. Dat je geloof er soms zo uitziet: als het allemaal niet waar is, nou ja, dan heb ik voor niks gelooft. Als God wel bestaat, nou ja, dan heb ik geloofd en mag ik toch naar de hemel? Maar dat is toch geen geloof? Geloof als iets wat je achter de hand hebt. Je kunt God toch niet ‘achter de hand houden’? Je hebt gelijk dat hier de eeuwigheid op het spel staat, je eeuwige leven, de beloofde rust. Net zoals bij een scan je aardse leven op het spel staat, zo staat bij het lezen van de bijbel je eeuwige leven op het spel. Want Gods woord haalt altijd in je naar boven of je Hem vertrouwt of dat je Hem wantrouwt.

 

    De leugens van deze wereld en de waarheid van het evangelie

Ik ga wat voorbeelden geven. Voorbeelden van leugens die door Gods Woord onthult worden. Leugens die vaak diep in ons leven verankerd zitten. Gods woord onthult waarheid en leugen in deze wereld en ontdekt je eraan waar jij op vertrouwt, op die leugens of op de waarheid. Een leugen die wijdverbreid is in onze wereld is deze: het leven is leuker zonder God. Een andere leugen in onze wereld is dit: je moet het zelf zien te maken in je leven. En wat denk je van deze: je moet voor jezelf kiezen als je gelukkig wilt worden. En daar vloeien deze leugens uit voort: bij huwelijksproblemen kun je maar beter scheiden, voor een ongewenste zwangerschap is een abortus een goede oplossing. Onze wereld zit vol met leugens. En wat slepen ze ons gemakkelijk mee. Uit angst je vriend of vriendin te verliezen ga je op seksueel gebied zomaar verder dan je wilde. In plaats van te vergeven blijf jij je hard opstellen. Hier tegenover staat de waarheid van God, de waarheid van zijn beloften. God zegt: Ik heb je lief, Ik zorg voor je, Ik maak je leven schitterend mooi. De vraag is waar jij op vertrouwt, op de leugens van de wereld of op de beloften van God? Gods woord haalt dat naar boven. Gods woord maakt zichtbaar hoe het in je hart is. Want neem nou zoiets als liegen. Dat is toch een blijk van wantrouwen in de richting van God? Blijkbaar ben je bezig jezelf te redden in plaats van dat je vertrouwt op God. Natuurlijk kun je in een lastig parket komen waarbij liegen de enige mogelijkheid lijkt om overeind te blijven. Maar vertrouw je dan niet op de waarheid van Gods liefde en zorg voor jou en op zijn belofte om je leven mooi te maken? Op die beloften vertrouw je ook niet als je steelt, als je overspel pleegt, als je vertrouwt op geld en goed, als je denkt dat je jezelf moet bewijzen. Weet je het nog: het bedrog van de zonde is wantrouwen richting God.

 

Maar als je die leugens van de wereld leert doorzien als leugens, als dingen die niet waar zijn, dan wil je toch niets anders meer dan de waarheid van God? Wie leeft er nou willens en wetens met leugens? Als een leugen eenmaal ontmaskert is geloof je er toch niet meer in? Daarom lees ik zo graag in de bijbel. Omdat ik wil dat die leugens in mijn leven ontmaskerd worden. Dat is net zoiets als die röntgenfoto, als ik niet zeker ben over mijn gezondheid laat ik toch maar die foto maken. Want ik ben er liever op tijd bij dan te laat. Zo is dat ook met die leugens van de wereld, die zich ook in mijn leven hebben genesteld. Gods woord wijst ze aan. Trekt het mooie masker er van af, en laat zien hoe lelijk ze zijn, hoe afzichtelijk. Hoe gevaarlijk ook. Omdat ze uitgaan van wantrouwen richting God. Je gelooft niet dat God het beste met je voor heeft en dat Hij met zijn macht en in zijn goedheid ervoor zorgt dat Hij daar met je uitkomt. Vertrouw jij God of wantrouw je Hem? Vertrouw jij op de leugens van deze wereld of heb je ze leren doorzien? Eigenlijk is het niet meer dan logisch om op God te vertrouwen wanneer de leugens van deze wereld ontmaskerd zijn en je ontdekt hebt dat ze niet te vertrouwen zijn.

 

Gods woord snijdt naar twee kanten

Vraag het jezelf af: vertrouw ik op de leugens van de zonde? Dat gebeurt nog vaak genoeg in ons leven. Ze zijn zo verleidelijk. Ze lijken je zoveel te bieden. Maar het wantrouwen richting God dat er achter zit ontgaat Hem niet, dat is de ernst van Hebreeën 4:12-13. Toch is dit geen enge tekst. En voor God hoef je bang te zijn en voor bijbel lezen ook niet. Ik ben er juist blij mee dat Gods woord de leugen ontmaskert en de waarheid verkondigt. Gods woord snijdt naar twee kanten, het ontmaskert de leugen en het verkondigt de waarheid. Ook in mijn leven snijdt het naar die twee kanten. Zodat de leugen niet doorziekt in mijn leven en Gods evangelie vrucht draagt. Ik ben daar blij mee. Hierom pak ik de bijbel telkens weer. En wat is het heerlijk om te ervaren dat je jezelf niet hoeft te bewijzen, dat je jezelf en je kwetsbaarheid niet hoeft te verstoppen. Wat is het heerlijk om te ervaren dat je het zelf niet hoeft te maken in je leven, je eigen geluk niet hoeft te bewerken. Wat geeft dat nu al veel rust.

 

Zo sluit de schrijver van de Hebreeënbrief zijn exegese van Psalm 95 af. Hij zegt: span je in -samen als gemeente- om het land van rust binnen te gaan door te geloven in Gods beloften. Lees de beloften van God, lees het woord van God want dat onthult mogelijk wantrouwen in je hart. Daar willens en wetens aan vasthouden is gevaarlijk, aan de leugens van deze wereld vasthouden is gevaarlijk, je komt er bedrogen mee uit. Denk aan de Israëlieten die eindigden in de woestijn. Maar als je tegen die leugens vecht in je leven, bedenk dan dat de heilige Geest met je meevecht. Hij helpt je in dat gevecht, want Hij is de Geest van de waarheid. Hij werkt in je hart vertrouwen op God. Hij werkt in je hart het geloof dat God het beste met je voorheeft en dat Hij daar door zijn kracht en in zijn goedheid ook met je uitkomt. Gods Geest leert je God kennen als een God die zijn beloften waarmaakt. Gods Geest prent je Gods beloften in: Ik heb je lief, Ik zorg voor je, Ik maak je leven schitterend mooi. Die beloften van God zijn genoeg voor mij. Die beloften geven voldoening en leven en geluk. De heilige Geest wil je dat laten ontdekken, Hij is de Geest van de waarheid. Dit is zo bevrijdend: voldoening en geluk vinden in de beloften van God, rust vinden in de beloften van God. Dat je daar echt genoeg aan hebt en dat de waarheid van die beloften je leven dragen.

 

Vul jezelf met het woord van God

Ik eindig met een concreet advies: lees veel in de bijbel. En laat je in de kerk uitleggen wat daar staat. Als bijbel lezen een röntgenfoto is -of nog beter: een hartfilmpje- dan is de dominee de arts die uitlegt wat daarop te zien is. Ik bedoel hiermee niet dat je alleen op zondag je bijbel open moet doen, maar laat je op zondag voordoen hoe je bijbel leest. Wie genoeg röntgenfoto’s heeft gezien en vaak genoeg de uitleg van de arts daarbij heeft gehoord gaat zelf ook meer op zo’n foto zien. Zo is het ook met bijbel lezen, je kunt je daarin oefenen. Zodat je steeds meer ziet. Zodat het steeds meer in jezelf onthult. Zodat het voor jezelf zichtbaar maakt wat er in je hart is. Vertrouw ik op God? Dat wil ik toch weten? Laatst vroeg iemand mij waarom ik niet meer aandacht vroeg voor het uit het hoofd leren van bijbelteksten. Ik vind dat eigenlijk wel een goed idee. Ik zou zeggen, begin komende week maar met Hebreeën 4:12-13. Wij leven in een tijd waarin we niet meer zo veel uit ons hoofd leren. Maar wat kan het je helpen wanneer er zomaar een tekst in je hoofd opkomt (omdat je die ooit geleerd hebt) op een moment van aanvechting of verleiding, op een moment dat je in de put zit en bemoediging nodig hebt, op een moment dat wantrouwen aan Gods beloften dreigt. Stel je hart open voor het woord van God. Vul je hart met het woord van God. Want in zijn woord komt God zelf mee. God die zegt: Ik heb je lief, Ik zorg voor je, Ik maak je leven schitterend mooi. Amen.