Het huwelijk is Gods creatie

20 juni 2010

Wat is er zo bijzonder aan het huwelijk tussen man en vrouw? In Nederland is het niet de enige relatievorm. Genesis 2:18-25 laat ons zien dat het huwelijk Gods creactie is, en daarmee anders dan alle relatievormen die mensen verzinnen. In het menselijk huwelijk laat God ook iets van zichzelf zien: Hij is een God van liefde en trouw. Deze preek laat het fundament onder het huwelijk zien, en gaat ook na welke consequenties dat heeft voor getrouwden en ongetrouwden, voor jongeren, voor hem of haar die homofiel geaard is, kortom voor iedereen.

Lezen: Efeziërs 5:21-33

Tekst: Genesis 2:18-25

Wat is er zo bijzonder aan het huwelijk? Wat maakt het huwelijk tussen man en vrouw uniek? Weten wij dat nog? Wij leven in een land waarin het huwelijk niet de enige samenlevingsvorm is. Je kunt ook een geregistreerd partnerschap sluiten. Of een samenlevingscontract. Je kunt gaan samenwonen zonder iets vast te leggen. En daarbij geldt: al deze vormen van samenleven zijn mogelijk voor mensen van verschillend en gelijk geslacht.

 

En wat maakt het huwelijk tussen man en vrouw -temidden van al die samenlevingsvormen- dan zo bijzonder? Is, ook in de kerk, het unieke van het huwelijk niet uit beeld geraakt wanneer er gevraagd wordt waarom je eigenlijk niet zou samenwonen? In de gemeente van Christus leven veel vragen rond het huwelijk. Vragen ook over homofilie, en het samenwonen van homofile broeders en zusters. Vragen over echtscheiding, en hertrouwen na een echtscheiding. Vragen over alleen zijn. Over seksualiteit. Over samenwonen. En dat zijn stuk voor stuk vragen die heel diep raken. Die te maken hebben met je mens-zijn. Met je diepste gevoelens en emoties. Wanneer deze vragen hardop gesteld worden is daar vaak al een hele worsteling aan vooraf gegaan. Soms ook strijd. Strijd om een luisterend oor te krijgen. Erkenning van gevoelens. Laten we daar heel alert op zijn met elkaar in de gemeente. Dat dit een heel gevoelig onderwerp is, waar tegelijk ook niet over gezwegen kan worden. In de preek van vanochtend zal het vooral gaan over het huwelijk. Liefde en trouw in het huwelijk. Het komende seizoen gaan we door met ditzelfde jaarthema en dan hoop ik opnieuw aandacht te geven aan het huwelijk, maar ook aan onderwerpen als echtscheiding en homofilie.

 

Terug naar de vraag wat het huwelijk tussen man en vrouw zo bijzonder maakt. Genesis 2:24 heeft daarbij een signaalfunctie. Dat vers begint met de woorden: ‘Zo komt het... dat een man zich losmaakt van zijn vader en moeder en zich hecht aan zijn vrouw, met wie hij één van lichaam wordt.’ Dit vers beschrijft het huwelijk. Je losmaken van je ouders. Je verbinden met je vrouw, en een eenheid gaan vormen. Maar die woorden ‘zo komt het... dat’ duiden er op dat in het voorafgaande een verklaring wordt gegeven van het bestaan van het huwelijk. Hoe komt het dat mannen hun vader en moeder verlaten, zich hechten aan hun vrouw, en met haar een levenseenheid vormen? Nou, lees maar terug, in de verzen daarvoor. Dan ontdek je het. Hier in Genesis 2 vanaf vers 18 wordt het huwelijk verklaard.

 

Thema voor de preek is:

Het huwelijk is Gods creatie

Het huwelijk is door God geschapen. Het is een instelling van God. Zo begint het huwelijksformulier ook: ‘Het huwelijk is geen uitvinding van mensen, maar een instelling van God.’ Dus het thema voor de preek is: Het huwelijk is Gods creatie. En dat maakt het huwelijk tussen man en vrouw zo bijzonder. Samenwonen, het geregistreerd partnerschap, het homohuwelijk, het samenlevingscontract, het zijn allemaal uitvindingen van mensen. Ik hoop dat u/jij het mooie, het diepe en schitterende karakter van het huwelijk door deze preek mag ontdekken.

 

Dat het huwelijk tussen man en vrouw bij God vandaan komt blijkt op een aantal punten uit Genesis 2:18-25. Allereerst is het God die ziet, die ontdekt dat het voor de mens niet goed is om alleen te zijn. Dat is vers 18. Vervolgens laat God de mens dat ook ontdekken. De Here laat alle dieren aan Adam voorbij trekken, hij moet ze namen geven, en het valt op dat hij alleen is. Er is geen wezen aan hem voorbij gelopen dat op hem lijkt. Dat bij hem past. Waarmee hij zielsverwantschap voelt. Voor God is de constatering dat Adam alleen is, dat er geen helper is die bij hem past, aanleiding om daar werk van te gaan maken. De Here laat een diepe slaap over Adam komen, neemt een van zijn ribben, en bouwt daaruit een vrouw. Door deze werkwijze wordt de vrouw ook echt een wederhelft voor Adam. Zij is hem ‘lichaamseigen’. Alle dieren die aan Adam voorbijgelopen waren, had de Here gemaakt uit aarde, zegt vers 19. Maar wanneer God een wederhelft voor Adam maakt, gebruikt Hij geen aarde, maar iets van Adam zelf. Daarmee is de eenheid tussen die twee gegeven. Samen zijn ze weer compleet.

 

Dan een tweede punt waaruit blijkt dat God de schepper is van het huwelijk. In vers 22 staat dat God, de Heer, de vrouw bij Adam bracht. Als vader van deze eerste bruid geeft God haar weg. God laat Adam niet wakker worden, om vervolgens te ontdekken dat er opeens een vrouw naast hem ligt. Het is ook niet de vrouw die Adam wakker maakt met lieve woordjes. Nee, hier vindt een plechtigheid plaats. God de Heer bouwde een vrouw, en bracht haar bij de mens. Als een vader geeft God deze eerste bruid weg.

 

Vervolgens is het ook God -en dat is een derde punt- die het huwelijk ‘onder woorden brengt’. God omschrijft wat het huwelijk is: een man maakt zich los van z’n vader en moeder, hecht zich aan zijn vrouw, en wordt één van lichaam met haar’. Dat is vers 24. Dit vers wordt wel gelezen als een opmerking van de schrijver van Genesis. Of het zou een opmerking zijn van Adam. Het is dan een stukje menselijk commentaar op wat God daarvoor gedaan heeft. Maar het is de Here Jezus die in Matteüs 19:5 deze woorden aanhaalt als argument tegen echtscheiding. Maar dat argument heeft dan toch alleen kracht wanneer het God is die dit gezegd heeft? Matteüs 19:4: ‘Hij (Jezus) zei: ‘Hebt u niet gelezen dat de schepper de mens bij het begin mannelijk en vrouwelijk heeft gemaakt?’ En dan vers 5: ‘En hij (God) vervolgde (zei): ‘Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één worden...’ Het is God zelf die in Genesis 2:24 verklaart waarom ter wereld mannen hun ouders verlaten, zich hechten aan hun vrouw, en een levenseenheid vormen. Dat is omdat Hij het huwelijk geschapen heeft.

 

Een vierde en laatste element in de tekst dat de goddelijke oorsprong van het huwelijk laat zien, is dat God zelf de eenheid tussen man en vrouw bewerkt. Vers 24 zegt dat man en vrouw één van lichaam worden. Dat duidt hier op meer dan het seksuele. Het omvat het hele leven. Man en vrouw vormen een levenseenheid. Een twee-eenheid. Maar ook hiervan geldt dat dit niet een menselijke constatering is: ‘man en vrouw worden nou eenmaal één van lichaam’. Nee, in Matteüs 19 zegt Jezus hierover: ‘Wat God heeft verbonden, mag een mens niet scheiden’. Of in de oude vertaling: ‘Hetgeen dan God samengevoegd heeft, scheide de mens niet’. In het huwelijksformulier staat dan ook: ‘Zo verbond God zelf man en vrouw aan elkaar,’ -dat slaat op Adam en zijn vrouw, maar dan gaat het verder-: ‘en dat doet Hij nog...’ God verbindt nog steeds man en vrouw aan elkaar. Dus God is niet alleen de schepper van het huwelijk, Hij is ook iedere keer weer de handelende persoon bij het sluiten van een huwelijk.

 

Waarom laat God ons dit weten? God zegt in Genesis 2:18-25: Ik ben de schepper van het huwelijk. God zegt dat omdat Hij ons iets heel moois van zichzelf wil laten zien. Namelijk zijn gerichtheid op relatie. God kent in zichzelf -als Vader, Zoon en Geest- de intieme relatie van liefde en trouw. Zij zijn een drie-eenheid. Man en vrouw zullen een twee-eenheid vormen. Eén van lichaam; zoals de drie goddelijke personen één God zijn. Maar de Drie-ene God zoekt ook de relatie met de mens. Ook met hem wil God één worden in liefde en trouw. Denk aan het ‘leven in eenheid met Jezus Christus’, zoals de apostel Paulus dat zegt. En overduidelijk wordt dit in Efeziërs 5:31-32. Ik lees vanaf vers 28. Paulus zegt: ‘Zo moeten mannen hun vrouw liefhebben, als hun eigen lichaam. Wie zijn vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief. Niemand haat ooit zijn eigen lichaam, integendeel: men voedt en verzorgt het, zoals Christus de kerk, want dat is zijn lichaam en wij zijn de ledematen. ‘Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één lichaam zijn.’ Dit mysterie is groot–en ik betrek het op Christus en de kerk.’ Paulus haalt hier dus Genesis 2:24 aan, en zegt: zo geldt dat ook voor Christus en zijn kerk. Ook Jezus verliet zijn Vader, hechtte zich aan zijn gemeente, en werd één lichaam met haar. Je zou de vergelijking nog verder kunnen doortrekken: ook de kerk is ontstaan uit Jezus’ zij. Toen Hij de diepe slaap van de dood sliep aan het kruis, werd zijn zij geopend, en kwam er bloed en water uit, bloed om Zijn kerk te verlossen, en water om haar voor zich te reinigen en te heiligen; zie Efeziërs 5:25-26. Het huwelijk tussen mensen, en de band tussen Jezus en zijn gemeente hebben eenzelfde patroon. Beide zijn een verbondsrelatie van liefde en trouw. Man en vrouw worden geroepen in hun huwelijk die relatie van Jezus met zijn gemeente te weerspiegelen. Zij laten in hun relatie iets zien van hoe God is; hoe gebrekkig ook. Omgekeerd mogen zij voor hun huwelijk ook moed putten uit Christus’ relatie met zijn gemeente.

 

God wil dat wij Hem zien als de schepper van het huwelijk omdat we dan ook direct iets zien van hoe Hij is. Een God van liefde, van trouw, van zelfovergave, van genade en vergeving, een God die incasseert en opnieuw begint. Een God die eenheid zoekt, echte levenseenheid, een God die woord houdt, en die tot in eeuwigheid de band die Hij is aangegaan niet zal verbreken. Zo’n God hebben wij! Dat het huwelijk Gods creatie is betekent vervolgens ook dat Hij mag zeggen wat het doel is van het huwelijk. We hebben het al gehad over het weerspiegelen van Christus’ verbond met zijn gemeente. Een ander doel is dat de mens een helper ontvangt om samen met hem of haar de reis door het leven te maken. Concreet: de reis naar Gods koninkrijk. Man en vrouw zullen elkaar helpen en stimuleren in het dienen van de Here. Een doel van God met het menselijk huwelijk is ook dat er kinderen geboren worden. Kinderen die zullen leven tot zijn eer; eerst hier op aarde, en later in zijn koninkrijk.

 

Maar zien wij God nog als de schepper van het huwelijk? En aanvaarden wij de doelen die God ook met ons huwelijk heeft? In onze samenleving is de waardering voor het huwelijk bijzonder laag. Het wordt ook niet meer gezien als een instelling van God. Daarom matigt de mens zich het ook aan daar vrolijk andere samenlevingsvormen naast te zetten. Die of praktischer zijn, of ook meer aansluiten bij de mens, en zijn doelen. Want daar botst het wel. De doelen die mensen -ook wij- hebben met intieme relaties, en wat God ermee voor ogen heeft. Voor mensen gaat het in relaties vaak om zelfontplooiing. Door de ander wil ik meer mezelf worden. Dan is het ook logisch dat de ander wordt losgelaten wanneer hij of zij een obstakel wordt voor mij. In veel relaties zit ook een heel stuk bevrediging van eigen verlangens en wensen. Op seksueel gebied, maar ook breder. Ook het krijgen van kinderen wordt gezien als een keuze die je volledig vanuit jezelf kunt maken. Jij wilt ze, of je wilt ze niet. En veel mensen willen ze dan ook nog ‘voor zichzelf’. Het door God geschapen huwelijk wordt bedreigd door individualisme, zelfontplooiing en de gerichtheid op genot. En dat is niet alleen buiten de kerk zo, maar ook binnen de kerk. Misschien moeten we eens ophouden te kijken naar al die soaps op televisie. Ik bid dat de boodschap van vanochtend ons helpt om bevrijd te worden van enge, wereldse, cultureel bepaalde, zelfgerichte, Christus-vergetende en romantiek-vergiftigde visies op het huwelijk. Laten wij als christenen eraan vasthouden dat onze huwelijken het verbond tussen Christus en zijn gemeente zullen weerspiegelen. En ook als je van jezelf weet dat je met bepaalde zelfgerichte motieven getrouwd bent, of gericht op je eigen verlangens, dan is het nog niet te laat om daar verandering in aan te brengen. Laat je inspireren en leiden door Christus’ liefde en trouw. Lees daarover in de bijbel. En bid om kracht, de kracht van de heilige Geest, om die liefde en trouw te geven aan je man of vrouw. Getrouwd blijven is niet een kwestie van verliefd blijven, maar van trouw zijn. Het verbond dat je bent aangegaan houden.

 

Wat is de betekenis van Genesis 2 voor hen die niet getrouwd zijn? Je zou het idee kunnen krijgen dat in de bijbel wel heel sterk wordt aangestuurd op het huwelijk. Wanneer de vrouw de ‘wederhelft’ is van Adam, hoe compleet is dan het leven van iemand die ongetrouwd is? Nu hebben we eerder dit jaar geluisterd naar het evangelie van 1 Korintiërs 7; een belangrijk hoofdstuk als het gaat over getrouwd en niet-getrouwd zijn, over echtscheiding, gemengde huwelijken, seksualiteit. Bekend is de uitspraak van de -sowieso op dat moment- ongetrouwde Paulus in 1 Korintiërs 7:7: ‘Ik zou liever zien dat alle mensen waren zoals ik.’ En verderop in dat hoofdstuk beschrijft de apostel hoe de aandacht van getrouwde mannen en vrouwen verdeeld moet worden tussen hun partner en de zaak van de Heer. Maar een ongetrouwde man of vrouw kan zich volledig wijden aan God. Mogen zij die niet getrouwd zijn ook niet wijzen op Jezus zelf? Onze Here, Hij was toch ook niet getrouwd? Hij stichtte toch ook geen gezin? Zijn meest intieme relatie is die met zijn kerk. Eén wil Hij met haar worden! Voor ons allen, getrouwd of ongetrouwd, ligt in het geloof de meest intieme relatie. Namelijk met Christus. Wij mogen één zijn met Hem.

 

Tegelijk blijft het evangelie van Genesis 2:18-25 voor getrouwden en ongetrouwden gelijk. Het huwelijk is Gods creatie. God vraagt van ieder mens dat te erkennen. Van getrouwden en ongetrouwden, van jongeren, van hem of haar die homofiel geaard is. Dat betekent voor getrouwden dat zij Gods doel met hun huwelijk willen nastreven. Dat je ernaar zoekt met je huwelijk Christus’ relatie met zijn gemeente te weerspiegelen, dat je elkaar helpt op de weg van de Here, en dat je ook wilt bouwen aan een volgende generatie kinderen van God. Voor ongetrouwden betekent het dat zij zich realiseren dat de intieme liefde van de seksualiteit volgens God alleen z’n plaats krijgt in het huwelijk. Voor de homofiele broeder of zuster betekent het dat hij of zij blijft uitgaan van Gods instelling, en geen eigen gevoelens of ervaringen leidend maakt. Voor de jongeren betekent het dat je je realiseert dat het òf trouwen is òf geen seks. God vraagt ieder mens te erkennen dat het huwelijk zijn creatie is. En daarmee anders dan al die relatievormen die mensen verzinnen.

 

Het mooie van Gods evangelie over het huwelijk is dat het ons Hemzelf leert kennen. Als een God die liefdevol is en trouw. Die liefde en trouw wil delen met de mens. Die liefde en trouw tussen mensen wil zien. Wij allen mogen leven in dat heerlijke huwelijk met Christus. Als gemeente zijn we zijn bruid. Genomen uit zijn zij. Zijn leven heeft Hij voor ons gegeven. Hij is ons hoofd, Hij leidt ons, voedt ons, verzorgt ons, brengt ons tot ons doel. Met Hem mogen we de diepe, intieme eenheid ervaren van wederzijdse liefde en trouw. Ja gelukkig: wederzijds: onze liefde en trouw wordt gewerkt door de heilige Geest. Het is opvallend dat het eerste lied in de bijbel een bruidslied is. Adam zingt het uit in Genesis 2:23: ‘Eindelijk een gelijk aan mij, mijn eigen gebeente, mijn eigen vlees, één die zal heten: vrouw, één uit een man gebouwd’. Een lied van de bruidegom aan zijn bruid. De laatste roep in de bijbel is van een bruid afkomstig, en gericht aan de bruidegom. Wanneer de Heer zijn wederkomst aankondigt, antwoordt de gemeente met: ‘Amen. Kom, Here Jezus!’ Gods wereldgeschiedenis is een liefdesgeschiedenis. En Gods trouw is huwelijkstrouw. Amen.