Autorijden gaat niet zonder brandstof. Sporten gaat niet zonder training. Bloemen kunnen niet zonder water. Zeilen gaat niet zonder wind. Een huwelijk kan niet zonder liefde. School gaat niet zonder huiswerk. Een preek kan niet zonder voorbereiding. En spreken gaat niet zonder stilte.

Dat laatste lijkt vreemd: ‘spreken gaat niet zonder stilte’. Wat hebben stilte en spreken met elkaar te maken? Waarom heb ik stilte nodig om te kunnen spreken? Waarom kan ik alleen spreken vanuit de stilte? Het gaat vanmiddag over het evangeliserend spreken. Getuigen van Christus. Vertellen over Gods heerlijke liefde in Hem. Bedoel ik dat ik in zo’n gesprek ook moet luisteren naar de ander? Dat is heel belangrijk, zeker weten! Zo ontdek ik waar mijn gesprekspartner zit, waar zijn of haar vragen liggen, hoe ver hij of zij van God af staat, waar de weerstanden tegen geloof en kerk zitten. Maar dat je naar de ander moet luisteren bedoel ik op dit moment niet wanneer ik zeg dat spreken niet zonder stilte kan. Nee, het gaat om iets anders.

Waar het om gaat is dat spreken over God niet kan zonder luisteren naar God. Getuigen van Christus kan niet zonder stille tijd. In de omgang met God ontvang je de vrijmoedigheid om te evangeliseren.

En precies zo heeft het team van smash for life het ervaren in die laatste week van de zomervakantie. Hun vrijmoedigheid om te getuigen van God ontstond in de omgang met God. De jongeren en de leiding van smash of life hebben daar veel tijd in gestopt in het weekend voorafgaand aan de evangelisatieweek. In dat weekend waren ze bij elkaar en hebben ze op meerdere momenten intensieve Bijbelstudie gedaan. Een gedeelte uit de bijbel lezen en herlezen en daar over nadenken en met elkaar over praten. Wat staat hier? Wat zegt God hier? Wat doet God hier? Wat zie ik hier van God? Hoe herken ik dat in mijn leven of in de wereld om mij heen? Intensieve Bijbelstudie. Stille tijd betekent zelf stil zijn en God laten spreken vanuit zijn Woord. Het smash for life team zei: ‘De week kan niet zonder het weekend.’ En ik geloof dat direct, dat is geen overdrijving. Eerst moet je zelf geraakt worden door God en zijn evangelie voor je het kunt doorgeven. Iemand uit het team zei: ‘Dan vertel je het evangelie niet alleen, dan straal je het ook uit.’

Nu hoop ik dat u een beetje jaloers wordt. Jaloers op die vrijmoedigheid. Zou u, zou jij niet meer vrijmoedigheid willen krijgen om te getuigen van God? Ik zelf zou dat wel willen. Ik vind het ook lastig om zomaar iemand aan te spreken, of mijn buren die niet geloven. Toen ik de leeftijd van de jongeren van het smash team had was ik zeker niet zo vrijmoedig. Ik heb bewondering voor hen.

Maar vonden zij het dan zo gemakkelijk? Nee, en dat zeggen ze ook niet. Ze vertelden mij dat het spannend was om gesprekken aan te gaan. Dat zij ook een bepaalde schaamte moesten overwinnen. En in de gesprekken zelf kregen ze soms moeilijke vragen: hoe kun jij mij vertellen over een God die in liefde voor je zorgt terwijl ik het heel moeilijk heb? En soms was iets ook gewoon heel moeilijk uit te leggen: hoe maak je nou duidelijk dat in de relatie met de Here er geen sprake is van handel, ik dien God en dan krijg ik de hemel? Hoe leg je liefde uit? Ik vroeg hoe de jongeren met deze moeilijke vragen waren omgegaan. Ze zeiden: toch maar proberen te antwoorden, soms ook gewoon zeggen dat je iets niet weet, en verplaats je in de ander. En ze zeiden: door deze gesprekken leer je zelf ook weer meer. En over vrijmoedigheid zeiden ze: daar mag je om bidden. En dat is zo. Wie meer vrijmoedigheid wil krijgen om te getuigen moet bij God zijn. Het smash team heeft dat zo ervaren. Heeft die vrijmoedigheid zelf ook ervaren. En nu willen ze graag iets van die vrijmoedigheid aan u als gemeente overdragen. Want één week evangeliseren door één team is natuurlijk niet genoeg voor een dorp als Zeewolde.

Dus voor vrijmoedigheid moet je bij God zijn. Daarom heb ik in de bijbel gekeken naar die term ‘vrijmoedigheid’. Wat is dat? Hoe krijg je het? Welke Bijbelse voorbeelden zijn er van mensen die heel vrijmoedig over God spraken? Als je zo gaat zoeken kom je uit bij het Bijbelboek Handelingen. In dat Bijbelboek lees je het vaakst dat mensen vrijmoedig over God spreken. En dan gaat het over de 12 apostelen en over Paulus, de dertiende apostel. Op zich hoeft het ons niet te verbazen dat juist in het boek Handelingen de term vrijmoedigheid veel voorkomt. Want Handelingen is het boek waarin de eerste grote verspreiding van het evangelie wordt beschreven. Jezus had tegen zijn leerlingen gezegd: ‘Jullie zullen van mij getuigen in Jeruzalem, in heel Judea en Samaria, tot aan de uiteinden van de aarde’ (Handelingen 1:8). En door het boek Handelingen heen zie je die beweging zich voltrekken. Het boek begint in Jeruzalem en eindigt in Rome, de hoofdstad van het Romeinse Rijk, het centrum van de toenmalige wereld. En wat staat er dan in het laatste vers van dit boek? ‘Hij (Paulus) verkondigde het koninkrijk van God en onderrichtte vrijmoedig over de Heer Jezus Christus, zonder dat hem iets in de weg werd gelegd’ (Handelingen 28:31).

Paulus is dus niet bang om te getuigen van Christus. Door het hele boek Handelingen heen is dat ook wel gebleken. Hij heeft er voor in de gevangenis gezeten. Hij werd bedreigd. En ook aan het einde van het boek Handelingen is hij een gevangene: hij woont in een huis in Rome, maar met een soldaat voor de deur als bewaker. Tegelijk wordt hem niets in de weg gelegd om over het evangelie te spreken. En dat laatste zit ook in die Bijbelse term vrijmoedigheid. Dat je de ruimte hebt om over God te vertellen, de vrijheid. Dat je kunt zeggen wat je wil zeggen. Het heeft dan zelfs te maken met vrijheid van meningsuiting. En dat geeft God. Aan Paulus in Rome. Maar ook aan Jezus’ leerlingen in Handelingen 4. Op 3 plaatsen komen we in dat hoofdstuk het woord vrijmoedigheid tegen. Lees nog maar eens mee. In vers 13: ‘Toen de leden van het Sanhedrin zagen hoe vrijmoedig Petrus en Johannes optraden (...) stonden ze verbaasd.’ Vervolgens in vers 29, daar bidden de leerlingen: ‘Heer, sla acht op hun dreigementen en stel ons, uw dienaren, in staat om vrijmoedig over uw boodschap te spreken.’  En tot slot in vers 31: ‘Toen ze hun gebed beëindigd hadden, begon de plaats waar ze bijeen waren te beven, en allen werden vervuld van de heilige Geest en spraken vrijmoedig over de boodschap van God.’ Zeker in vers 29 is het de vraag of je niet het Nederlandse woord vrijheid moet gebruiken. Dan wordt de vertaling zo: ‘stel ons, uw dienaren, in staat om in vrijheid over uw boodschap te spreken.’ Dat is ook logischer want in Handelingen 4 is het probleem nou net dat de joodse leiders de apostelen het spreken willen verbieden. Ze willen hen het zwijgen opleggen. In hoofdstuk 5 worden de leerlingen zelfs gevangen gezet.

Nu hoefde het smash for life team niet te bidden: ‘Here, stel ons in staat om in vrijheid over uw boodschap te spreken.’ Want die vrijheid is er in Nederland. Gewoon zomaar daar buiten op het veld tegenover de ijsbaan en ook bij de skatebaan konden zij vertellen over God. En die vrijheid is iets om heel erg dankbaar voor te zijn. Nee, voor ons liggen de vragen veel meer bij die vrijmoedigheid in de zin van durven. Dat je niet verlegen bent, dat je geen schroom hebt om over God te vertellen. Of positief gesteld: vrijmoedigheid is dat je met overtuiging voor je geloof uit komt. Om die vrijmoedigheid heeft het smash team gebeden. De vrijmoedige apostel Paulus bidt daar trouwens ook om. Iets preciezer gezegd: hij laat voor zich bidden om vrijmoedigheid. In Efeziërs 6:19-20 schrijft hij aan de gemeente in Efeze: ‘Bid ook voor mij, dat mij de juiste woorden gegeven worden wanneer ik verkondig, zodat ik met vrijmoedigheid het mysterie mag openbaren van het evangelie waarvan ik gezant ben, ook in de gevangenis. Bid dat ik daarbij zo vrijmoedig spreek als nodig is.’ Eén antwoord op de vraag ‘hoe kom ik aan vrijmoedigheid’ hebben we nu dus al gevonden. Bid God erom.

In Handelingen 4 krijgen we nog een tweede antwoord. En er komt straks ook nog een derde. In vers 13 van Handelingen 4 staat iets opvallends: ‘Toen de leden van het Sanhedrin zagen hoe vrijmoedig Petrus en Johannes optraden en begrepen dat het gewone, ongeletterde mensen waren, stonden ze verbaasd, en ze realiseerden zich dat beiden in Jezus’ gezelschap hadden verkeerd.’ Het lijkt erop dat de joodse leiders een link leggen tussen de vrijmoedigheid van de leerlingen en hun omgang met Jezus. En mijn vraag is dan: zou de vrijmoedigheid van de leerlingen gewoon niet voortkomen uit hun omgang met Jezus? En dan denk ik: Natuurlijk! Dat is toch ook wat de jongeren van smash vertellen? De week kan niet zonder het weekend. De intensieve omgang met God in bijbel lezen en gebed hielp hen om met overtuiging voor hun geloof uit te komen. Spreken doe je vanuit de stilte. Zoals je voor autorijden brandstof nodig hebt, zo heb je voor spreken over God stille tijd nodig, omgang met God.

Ik zie dat ook in terug in het leven van Paulus. In Handelingen is hij de apostel van de vrijmoedigheid. Na de berichtgeving in hoofdstuk 4 over de vrijmoedigheid van de 12 volgt Handelingen het spoor van de vrijmoedigheid van Paulus. In dan kom je ook in Handelingen 9. En daar wordt beschreven hoe de christenen in Jeruzalem bang zijn voor Paulus, hij was immers hun vroegere vervolger. En dan staat er in vers 27-28: ‘Barnabas nam hem (Paulus) echter onder zijn hoede en bracht hem naar de apostelen, aan wie hij vertelde dat Saulus onderweg de Heer had gezien, dat hij met hem had gesproken en dat hij in Damascus vrijmoedig de naam van Jezus had verkondigd.’ En deze introductie door Barnabas heeft resultaat want het volgende vers meldt: ‘Saulus liep nu openlijk met de apostelen in Jeruzalem rond en verkondigde vrijmoedig de naam van de Heer.’ Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat ook hier een link zit tussen de vrijmoedigheid van Paulus en zijn ontmoeting met Jezus. Dat was nogal een heftige ontmoeting geweest. Licht uit de hemel omstraalt hem, verblindt hem en drukt hem plat tegen de grond. Hij hoort een stem: ‘Saul, Saul, waarom vervolg je mij?’ Paulus vraagt: ‘Wie bent u, Heer?’ Het antwoord dat hij krijgt is: ‘Ik ben Jezus, die jij vervolgt.’ Daarna blijft Paulus drie dagen blind en hij eet en drinkt niet totdat er iemand komt en hem namens Jezus de handen oplegt. Paulus blijft een paar dagen bij de leerlingen in Damascus en begint onmiddellijk in de synagogen te verkondigen dat Jezus de Zoon van God is. En zou de vrijmoedigheid waarmee Paulus dit deed niet alles te maken hebben met die overweldigende ontmoeting met Jezus?

Terug naar Handelingen 4. We hebben nu gezien dat je vrijmoedigheid ontvangt op het gebed. En ook in de ontmoeting met Jezus, in de omgang met God, in je stille tijd. Ik zou nog een derde antwoord geven op de vraag hoe je aan vrijmoedigheid komt. En dat is: door de heilige Geest. De heilige Geest geeft je vrijmoedigheid in antwoord op je gebed. En de manier waarop hij vrijmoedigheid geeft is door je Jezus te laten zien, zijn grootheid, zijn liefde, zijn goddelijke majesteit en heerlijkheid.

Het is in vers 31 van Handelingen 4 dat vrijmoedigheid verbonden wordt met het ontvangen van de heilige Geest. De leerlingen zijn klaar met bidden en dan komt er een aardbeving op die plek, ‘en’ -staat er dan- ‘allen werden vervuld van de heilige Geest en spraken vrijmoedig over de boodschap van God’. De verbinding van vrijmoedigheid en het vervuld worden met de heilige Geest doet denken aan wat er gebeurde bij Pinksteren. Daarvoor hoef je maar een paar bladzijden terug te bladeren. Op de Pinksterdag, toen de heilige Geest werd uitgestort, konden de leerlingen ook al niet zwijgen. In hoofdstuk 2:29 gebruikt Petrus het woord vrijmoedigheid ook al. In onze vertaling is dat niet te zien, maar Petrus zegt zoiets als: ‘Mannen broeders, over de aartsvader David kan ik vrijuit tot u zeggen dat hij gestorven en begraven is.’ Maar wat maakte de leerlingen op de Pinksterdag nou zo vrijmoedig? Afgelopen voorjaar heb ik met Pinksteren gezegd: wat daar in Handelingen 2 beschreven wordt is een nieuwe Sinaï-ervaring. De leerlingen ervaren iets van Gods grootheid. Het vuur op de hoofden van de leerlingen is niet een symbool van de heilige Geest maar het is het brandende vuur van God, zoals dat op de top van de Sinaï was. Zij ervaren iets van Gods heerlijkheid. En natuurlijk heeft dat alles te maken met de uitstorting van de heilige Geest. Het is de Geest die bij God vandaan komt die hen de heerlijkheid van God doet ervaren.

En zo werkt de Geest nog. Vervuld worden met de heilige Geest betekent dat zijn ervaring van Gods hemelse heerlijkheid en grootheid onze ervaring wordt. De Geest laat ons God en Christus zien in hun heerlijkheid, hun goddelijke majesteit en macht. Dat is ook die aardbeving van hoofdstuk 4:31. En die ervaring van Gods heerlijkheid maakt vrijmoedig. Ik denk hierbij ook aan de preken over Openbaring. Telkens weer krijgen wij een blik in de hemel. Telkens weer zien wij de macht en majesteit van Christus. Op aarde zie je daar niet zoveel van. Soms kan de gedachte je zelfs overvallen: is er wel iets? Maar de bijbel, en in het bijzonder de Openbaring, laat ons Jezus zien zoals Hij werkelijk is. Maar als je doordrongen raakt van zijn macht, zijn majesteit, zijn goddelijke eer en glorie, zijn koninklijke heerlijkheid, voor wie zou je dan nog bang zijn? Dan kun je toch met overtuiging vertellen over je geloof in Hem?

Bij smash for life hebben ze iets hiervan ervaren. Iets wat zich laat samenvatten onder de titel: Spreken vanuit de stilte. Of zoals één van hen het verwoorde: in de smash week ontdek je je eigen rijkdom, waarom zou je dat niet doorgeven? Vanmiddag komt die vraag op ons allen af: Weet ik me rijk met God? Voel ik me rijk met God? Zie ik zijn grootheid? En wil ik daarvan uitdelen, wil ik daarvan doorgeven? Want wat is de noodzaak om Gods boodschap in deze wereld te brengen groot. Het smash team trok na een week evangeliseren hier in Zeewolde de conclusie: wij leven in een wereld vol leegte. Ze hebben jongeren ontmoet en met jongeren gepraat die hunkerden naar zingeving. Ze hebben ervaren hoe groot de kloof tussen geloof en ongeloof is. Wat voor jou als christen zo belangrijk is, zo fundamenteel, zo bepalend, dat heeft die ander niet. Dat maakt dat je compleet anders in het leven staat. Ze moesten denken aan wat Jezus voelt wanneer hij de menigten in zijn tijd ziet: ‘hij voelde medelijden met hen, omdat ze leken op schapen zonder herder’ (Matteüs 9:36, Marcus 6:34).

Maar wie nu wil groeien in vrijmoedigheid raad ik aan de omgang met de Here te zoeken. Maak werk van stille tijd, dat is aandachtig bijbel lezen, daarover doordenken en de omgang met God zoeken in gebed. Dat dit niet perse gemakkelijk is realiseert het smash team zich ook: pas dat maar eens in in je dagelijkse drukke bestaan. Zij hadden het voordeel dat ze daar een weekend voor hadden vrij gemaakt. Ze zeiden ook: die ervaring van Gods nabijheid willen we graag vasthouden. Ze hebben iets geproefd dat smaakt naar meer. Ik bid ze daarbij Gods zegen toe. En laten we als het gaat over onze vrijmoedigheid om te evangeliseren niet zeggen ‘ik ben daar niet zo goed in’. Want dat waren deze jongeren ook niet. Als je zoiets zegt hanteer je je onvermogen als vaststaand feit. Nee, als God zelf ons de weg wijst hoe je vrijmoedig wordt dan wil Hij die vrijmoedigheid ook geven. Dat is de bemoediging die we vanmiddag krijgen. En weet u waar ik dan zo blij mee ben? Vrijmoedigheid is geen trucje, maar altijd verweven met mijn omgang met God. Amen.