Bij de voorbereiding van deze dienst hebben de jongeren die vandaag belijdenis doen mij drie vragen gesteld. Je zou denken dat ze na een jaar van intensieve belijdeniscatechisatie alles wisten en niets meer te vragen zouden hebben. Toch zit het iets anders, jullie willen je leven lang blijven leren. Daar ben ik blij mee. Jullie weten dat belijdenis doen niet het eindpunt is maar een begin. Wie wil blijven leren moet vragen stellen. Aan zichzelf, aan anderen, aan God en aan zijn Woord. Ik ben blij dat jullie die vrijmoedigheid hebben. Houdt die ook.

Er zit ook nog iets anders in volgens mij. Jullie voelen dat belijdenis doen spannend is. Niet alleen deze dienst (dat valt wel mee) maar vooral: hoe zal het nu verder met je gaan? Je spreekt hele grote woorden vandaag: ik wil met God leven, ik wil zijn weg volgen, ik wil dichtbij Hem zijn, ik wil alles van Hem verwachten. Zou het gaan lukken? Ik vraag dat niet omdat ik jullie niet vertrouw. Maar is dit niet ergens op de bodem van je hart je eigen vraag? En weet je dat ik je die vraag absoluut niet kwalijk neem, dat ik het juist fijn vind om op die vraag in te gaan?

Drie vragen

Het kan zijn dat ik de volgorde van jullie vragen heb veranderd, maar dat is omdat ik denk dat ik ze zo het beste kan beantwoorden. Jullie eerste vraag is: Ben je gedwongen om belijdenis te doen? Op een bepaalde leeftijd? Gaat er iets mis wanneer iemand van 24, 25 jaar nog geen belijdenis heeft gedaan? Jullie tweede vraag is: kun je van jezelf zeggen: ik ben wedergeboren? Bij de voorbereiding hebben we al de link gelegd naar Johannes 3. Ik heb daar toen kort iets over gezegd, ik zal er nu nog veel meer over gaan zeggen. Jullie derde vraag is: Hoe groei ik nou verder? Hoe vul ik mijn leven als belijdend christen in? Wat is belangrijk om te doen zodat ik blijf geloven?

Ben je gedwongen om belijdenis te doen?

Het antwoord is: nee. Volgens mij heeft ook niemand jullie gedwongen. Jullie zitten hier (voor zover ik kan overzien) volledig vrijwillig. Ik zou het ook niet anders willen. Een afgedwongen geloofsbelijdenis is niks. Daar kunnen jullie je toch ook niets bij voorstellen? Juist omdat jullie hier uit vrije wil zitten is dit zo’n geweldige ochtend. Wij zien jonge mensen die van hun God houden. Jullie vroegen ook: waarom zou je belijdenis doen? Dit is het antwoord: omdat je van God houdt.

Hoe zit het dan met die leeftijd? Er is geen vastgestelde leeftijd voor het belijdenis doen. Jullie hebben ook allemaal verschillende leeftijden. Mensen zijn verschillend, de een weet eerder van zichzelf dat hij of zij van God houdt dan een ander. Is er dan geen bovengrens: 25 jaar? Nee ook niet. Je kunt op elke leeftijd belijdenis doen. De vraag is veel meer: waarom doet iemand van 25 nog geen belijdenis? Iemand die God kent en de bijbel, die een plaats heeft in de gemeente, wat houdt hem of haar tegen? Ik ga graag met zo iemand in gesprek om eventuele hindernissen op te ruimen.

Maar kun je je hele leven zonder belijdenis te doen? Dat is een spannende vraag. Ik zal nu vast zeggen: het antwoord is ‘nee’. Ik wil daar dieper op ingaan vanuit jullie tweede vraag.

Kun je van jezelf zeggen dat je bent wedergeboren?

Eerst over wat het is (als je niet weet wat het is kun je ook niet over jezelf zeggen of je het bent). Het kan helpen om het woord wedergeboorte te vervangen door hemelgeboorte. Het woord ‘opnieuw’ in Johannes 3:3 kun je beter vertalen met ‘van boven’ (zie ook 3:31 en 19:11 en 23). Alleen wie ‘van boven af’ wordt geboren, kan het koninkrijk van God zien. Aangezien ieder mens allereerst ‘van beneden’ is geboren, als mens op aarde, is die geboorte van bovenaf een tweede geboorte, opnieuw, een weder- of hergeboorte. Natuurlijk kan dat niet en is het ook niet letterlijk, wat dat betreft had Nicodemus gewoon gelijk. Maar wat Jezus bedoelt is dit: je kunt het koninkrijk van God alleen binnengaan als dat koninkrijk je leven hier op aarde al bepaalde. Om het koninkrijk van God binnen te gaan heb je een geboorteakte nodig die dat koninkrijk vermeldt als land van herkomst. Door je eerste, natuurlijk geboorte ben je een mens van hier, een mens van deze wereld. Door je hemelgeboorte word je een mens die thuis hoort in het koninkrijk van God. Je oorsprong is voortaan niet meer aards. Je leven heeft een nieuw begin gekregen vanuit de hemel. Je zou kunnen zeggen: je hebt een dubbel paspoort: één van het koninkrijk der Nederlanden en één van het koninkrijk der hemelen. Je bent een neder-hemeling.

Het belang van die hemelgeboorte is duidelijk. Wie die geboorte niet heeft ondergaan kan volgens Johannes 3:3 het koninkrijk niet in. Jezus zegt: ‘Alleen wie opnieuw wordt geboren, kan het koninkrijk van God zien.’ En in vers 5: ‘Niemand kan het koninkrijk van God binnengaan, tenzij hij geboren wordt uit water en geest.’ Het koninkrijk ‘zien’ is het koninkrijk ‘binnengaan’. En ‘water en geest’ verwijzen naar het water van de doop door Johannes en naar de geest die op Jezus is. De joden die onder de indruk van de prediking van Johannes de Doper hun oude leven afleggen, mogen door geloof in Jezus een nieuw leven beginnen. Water en geest staan voor het afleggen van het oude leven en het beginnen van het nieuwe. Wat een verandering. Eigenlijk heb je dan geen dubbel paspoort maar nog maar één paspoort: je bent burger van het hemelrijk.

Wat het beeld van de geboorte wil laten zien is dat het niet vanzelf gaat. Dat was de vergissing van Nicodemus, hij dacht: door mijn geboorte uit Abraham mag ik het koninkrijk van God wel in. Maar dan zegt Jezus: ook in jouw leven moet God ingrijpen voor je toegang krijgt tot de hemel. Toegang tot het koninkrijk van God is nooit aangeboren. Voor niemand. Altijd is ingrijpen van boven nodig. Dat maakt het woord geboorte duidelijk. Wie heeft er ooit voor zijn eigen geboorte gezorgd? Een mens wordt (als het goed is) geboren uit de liefde van anderen. En zo word je wedergeboren vanuit de liefde van God (Johannes 1:13). Hij doet dat, Hij grijpt op jouw leven in. Weet je waarom? Omdat Hij je zo graag in zijn koninkrijk wil hebben.

Merk je wel eens dat God ingrijpt op je leven? Dat Hij iets doet waar je zelf niet de hand in hebt? Soms doet Hij dat voor je gevoel hardhandig, dan gebeurt er iets in je leven wat je niet leuk vindt maar wat je wel dichter bij Hem brengt. God grijpt ook op andere manieren op je leven in. Door iets wat je hoort, in een preek of lied. Door een gesprek dat je hebt met iemand. Of Hij spreekt tot je vanuit je geweten, opeens bedenk je: dit is niet goed, niet zoals God het wil, ik moet het anders doen. Telkens zit daar de heilige Geest achter: God die ingrijpt op je leven om het weer op zijn hemelse oorsprong te richten. Was het eerste grote ingrijpen op je leven niet je doop? God zei: jij bent mijn kind, Ik verbind mij met jou. En dat jullie hier vanmorgen zitten om straks belijdenis te gaan doen, dat rust toch ook op het ingrijpen van God? Hij plantte die liefde voor Hem in je hart.

Ik ga antwoord geven op jullie vraag. Je kunt zeker van jezelf zeggen: ik ben wedergeboren. Je zegt daarmee: mijn leven wordt bepaald vanuit de hemel. God heeft levensveranderend op mijn bestaan ingegrepen en dat doet Hij nog elke dag. Er is trouwens een eenvoudig testje om te ontdekken of je wedergeboren bent. Johannes heeft behalve zijn evangelie ook drie brieven geschreven: 1, 2 en 3 Johannes. In zijn eerste brief gebruikt Johannes telkens de uitdrukking  ‘uit God geboren zijn’ (nog een manier om de wedergeboorte aan te duiden). En je leest dan dingen als:

    ieder die rechtvaardig leeft is uit God geboren (2:29)

    wie uit God geboren is zondigt niet (3:9)

    ieder die liefheeft is uit God geboren (4:7)

    ieder die uit God geboren is overwint de wereld (5:4)

Deze vier dingen maken duidelijk of jij wedergeboren bent: je doet het goede, je laat zonden in je leven niet maar gewoon bestaan (je doet wel zonde maar baalt daar altijd weer van en wil ermee stoppen), je hebt lief en je weerstaat zondige verleidingen. Als je deze dingen opmerkt in je leven -soms sterker, soms minder sterk- mag je weten dat je wedergeboren bent en dat God heeft ingegrepen in je leven. Wat is dat heerlijk wanneer je merkt dat God je aan het veranderen is.

Nu begrijp je ook waarom ik op die eerste vraag ‘nee’ zei. Je kunt niet je leven lang geen belijdenis doen. Het kan wel, maar ik ben bang dat iemand die het belijdenis doen voortdurend voor zich uitschuift niet wedergeboren is. En we zagen al: alleen wie wedergeboren is, alleen hij of zij van wie het leven vanuit de hemel bepaald wordt, kan het hemelrijk binnengaan. Maar wat kan zo iemand daar aan doen? Stel je merkt in jezelf dat je niet wedergeboren bent, wat dan? Ik zei zojuist dat niemand zijn eigen geboorte kan bewerken. Moet je die wedergeboorte dan maar gaan zitten afwachten? Hiermee ben ik bij jullie derde vraag aangekomen.

Hoe groei ik verder?

Hoe vul je je leven als belijdend christen in? Het antwoord op die vraag is ook het antwoord op de vraag wat je moet doen om vanuit de hemel geboren te worden. In ieder geval niet: gaan zitten afwachten.

Dat hebben jullie toch ook niet gedaan? Elke week kwamen jullie naar catechisatie. We hebben de bijbel open gehad. We hebben gepraat en doorgepraat. Zondags ging je naar de kerk. Je las thuis uit je bijbel. Je zocht het contact met God in gebed. Je probeerde uit te zoeken wat God van je verwacht en daar praatte je met elkaar over. Weet je wat je daarmee deed? De bijbel heeft daar een uitdrukking voor: je op boven richten. In Kolossenzen 3 zegt Paulus: ‘Als je nu met Christus uit de dood bent opgewekt, streef dan naar wat boven is, waar Christus zit aan de rechterhand van God. Richt je op wat boven is, niet op wat op aarde is’ (vers 1-2). Heb je daarmee je eigen geboorte bewerkt? Nee, dat jullie hier vanochtend zitten is alleen te danken aan Gods genadig en liefdevol ingrijpen. Jullie zijn geboren uit liefde. Maar wat jullie wel deden is: God laten ingrijpen in je leven. Jullie lieten je richten op boven. Als je een kind iets wilt laten zien, dan pak je zijn hoofd en draait het de goede kant op. Zo deed God dat ook bij jullie. Natuurlijk kan een kind zijn hoofd stijf houden, maar wat mist het dan veel. Wie zich door God niet op boven laat richten mist ook heel veel. En misschien zie jij niet direct wat Hij aanwijst, hou dan toch vol. Als God het aanwijst, dan ga je het een keer zien.

Daarom is mijn antwoord op jullie vraag hoe je verder groeit na je belijdenis doen heel eenvoudig: blijf doen wat je al deed. Laat God telkens weer ingrijpen in je leven. Met zijn woord. Dus dat je zelf bijbel leest, naar de kerk gaat en mee doet in een bijbelstudiegroep of een jong belijdende leden catechese. Laat God ook in je leven ingrijpen door het gebed. Door dichtbij God te zijn in je gebed ga je ontdekken wat Hij van je wil. Bidden heiligt je leven. En bid om de heilige Geest. Neem ook je plek in de gemeente in, vaak grijpt God in je leven in door wat medegeloven zeggen of doen. En ga het gevecht aan met je zonden. Strijd voor het doen van het goede. Is het dan niet zo dat als je een overwinning behaalt dat je weet dat dit komt door Gods kracht? Als je God dagelijks laat ingrijpen in je leven zul je merken dat je verandert. Als je je richt op boven krijg je nieuwe verlangens. De zonde kortwiekt je verlangens: je bent tevreden met de aarde en met jezelf. Maar als God gaat ingrijpen in je leven krijg je nieuwe verlangens. Je wilt liefdevol, trouw, eerlijk, gehoorzaam, tevreden, geduldig en vriendelijk zijn. En je gaat verlangen naar een wereld waarin God centraal staat en waarin Hij aanbeden wordt. Mijn gebed voor jullie is dat je hier je leven lang in mag groeien. God is nog niet klaar met jullie. Denk daar maar aan als het soms tegenvalt, als je merkt dat het een worsteling is. God begint iedere dag opnieuw: Hij is eeuwig trouw, Hij grijpt elke dag vanuit de hemel op jouw leven in. Want als Hij zelf zegt dat dit nodig is voor het binnengaan in zijn koninkrijk, dan doet Hij dat toch ook? Amen.