Ik denk dat iedereen ze wel kent, de cartoons van ‘Liefde is…’

Liefde is... hem betoveren

Liefde is... lekker samen relaxen

Liefde is... elkaar voortdurend willen knuffelen

Een kleine greep uit een enorme hoeveelheid liefde is…cartoons. En ze maken bijna altijd wat in ons los. Ze roepen warme gevoelens in ons op. Ik denk dat dit komt omdat ze raken aan ons verlangen naar liefde. Diep van binnen verlangen wij naar liefde. Diep van binnen willen we geliefd worden. Daarom doen die plaatjes ons wat.

In deze preek wil ik het hebben over liefde. Wat is liefde? Wat is echte liefde? Om dat te ontdekken steken we nog een spaatje dieper dan deze cartoons, we gaan daarvoor naar de bijbel luisteren. We hebben dat bizarre verhaal gelezen over Hosea die met een hoer moet trouwen, die dat ook nog doet, en die haar trouw blijft ook nadat ze hem opnieuw bedrogen heeft. Daarmee moet hij uitbeelden hoe het tussen God en zijn volk is. Ik denk dat we in dit verhaal iets ontdekken van wat echte liefde is.

Thema: Echte liefde is...

1. Kijk daarvoor naar God

2. Check je liefde voor mensen

3. Check je liefde voor God

1. Kijk daarvoor naar God

    Echte liefde vindt de redenen om lief te hebben in zichzelf

Het eerste wat je ontdekt als je naar Gods liefde kijkt is dat echte liefde de redenen om lief te hebben in zichzelf vindt. Niet in de ander maar in zichzelf. Echte liefde houdt van de ander niet omdat die ander nou zo leuk, knap of aardig is, maar de redenen om lief te hebben zitten in hem of haar die liefheeft. Hij of zij wil de ander liefhebben. Je ontdekt dit tussen hoofdstuk 1 en 2. Dat is opvallend want tussen Hosea 1 en 2 staat niks in je bijbel. Toch ontdek je juist daar dat Gods liefde voor zijn volk zijn bron heeft in hemzelf. Hosea 1 eindigt met: ‘Jullie zijn mijn volk niet meer en ik zal er voor jullie niet meer zijn’. Dat zegt God, Hij is ontzettend kwaad op zijn volk. Maar in het eerste vers van hoofdstuk 2 lees je: ‘Maar eens zullen de kinderen van Israël talrijk zijn als de zandkorrels aan de zee, die niet te meten en niet te tellen zijn. En waar tegen hen gezegd is: ‘Jullie zijn mijn volk niet meer,’ zullen ze weer kinderen van de levende God worden genoemd.’ Wat is hier gebeurd? Vanwaar deze complete omdraaiing? Waarom geeft God hen zijn liefde weer? Niet omdat Israël veranderd is, want daar lees je niets over tussen hoofdstuk 1 en 2. God doet dit omdat Hij Israël wil liefhebben. God vindt daarvoor de redenen in zichzelf. Israël riep bij God geen gevoelens van liefde op, alleen nog maar het omgekeerde: afschuw. Maar in zichzelf vindt God de reden om hen lief te hebben: Hij is liefde. Zo was de relatie tussen God en zijn volk ook begonnen: ‘Want u bent een volk dat aan de HEER, uw God, is gewijd. U bent door hem uitgekozen om, anders dan alle andere volken op aarde, zijn kostbaar bezit te zijn. Het is niet omdat u talrijker was dan de andere volken dat hij u lief kreeg en uitkoos – u was het kleinste van allemaal! Maar omdat hij u liefhad (...) heeft de HEER u met sterke hand bevrijd (...) uit de macht van de farao’ (Deuteronomium 7:6-8). Echte liefde wordt niet opgeroepen door de ander, dat is verliefdheid, echte liefde heeft een bron in zichzelf: je wilt geven, delen en de ander gelukkig maken.

    Echte liefde is onafhankelijk van wat de ander doet (maar niet ongevoelig)

Let op, dit betekent niet dat liefde ongevoelig is voor wat de ander doet. Het raakt de Here diep dat zijn volk Hem niet vertrouwt, dat ze andere goden vragen om voorspoed en levensonderhoud. Maar het verandert Gods liefde niet. Hij blijft liefde geven, Hij blijft trouw. Hij laat zijn liefde niet beïnvloeden door Israël, op een manier van: als ze bij me weg gaan, best, dan hou ik ook niet meer van ze. Juist niet. Als je daarover nadenkt is dat ook logisch. Wat houdt liefde nog in als je zegt: als jij niet meer van mij houdt dan hou ik ook niet meer van jou? Ik snap het wel als het zo gaat tussen mensen maar er is helemaal niets dat je ertoe verplicht om het zo te doen. Jij kunt blijven liefhebben ook als de ander niet meer liefheeft. Want liefhebben betekent geven en het goede zoeken voor de ander. Wie stopt met liefhebben zodra de ander dat doet moet zich afvragen of hij of zij niet vooral zelf beter wilde worden van de relatie.

    Echte liefde is onveranderlijk (maar geen automatisme)

Je ziet dat aan God. Zijn liefde is constant, is altijd 100 %. Zijn liefde is eeuwig. Daar kun je van op aan, je hele leven en daarna. Maar wat lezen we dan in Hosea 1-3? Het lijkt er op dat Gods liefde wel verandert. Toch is dat niet zo. Gods liefde is onveranderlijk maar geen automatisme. Dat dachten de Israëlieten: het komt wel goed met ons, vanzelf, want God is liefde. Wat je juist in Hosea ontdekt is hoe God met zijn onveranderlijke liefde reageert op de mens. Want als de mens Gods liefde afwijst wordt Hij woedend. Als de mens zegt: dat heerlijke leven dat ik heb dank ik aan mijn harde werken, dan is God diep geraakt. Want zo zit het niet, Hij gaf het je. Gods toorn (woede) is zijn jaloerse liefde. Zo ben je in het huwelijk toch ook jaloers als jouw liefde voor je man of vrouw een ander ten goede komt? Als Israël de Baäl dankt voor een goed seizoen wordt God ontzettend kwaad en verdrietig. Zien ze dan niet dat Hij het gaf? Gods liefde wordt er niet anders van, die is altijd 100 %. God is liefde, volmaakt in liefde. Maar die brandende liefde wordt verschroeiend wanneer die wordt afgewezen.

    Echte liefde is vasthoudend

Als er één ding duidelijk wordt in Hosea 1-3 dan is het wel dat God vasthoudt aan zijn liefde voor Israël. Hij laat zich daar niet van af brengen. Niet door het gedrag van Israël, niet door iets in zichzelf. God blijft eeuwig liefhebben. Die vasthoudendheid is op het bizarre af. Met een hoer trouwen is één ding maar haar terughalen nadat ze weer haar oude leven heeft opgepakt, wie zou dat doen? Hosea moet het doen als profeet van God om daarmee te laten zien hoe het zit tussen God en zijn volk. Israël is die hoer, God trouwt met haar, en vervolgens haalt God haar terug keer op keer opnieuw. Want dat is veel breder dan Hosea 1-3, dit gaat over Gods hele geschiedenis met Israël. Vanaf de uittocht tot de ballingschap en daarna, tot aan de tijd van Jezus en daarna. Ik denk tot op de dag van vandaag (Romeinen 9-11).

God zegt: Dit is mijn liefde voor jou:

    ik heb redenen in mijzelf om je lief te hebben

    mijn liefde is onafhankelijk van wat je doet (maar niet ongevoelig voor wat je doet)

    mijn liefde is onveranderlijk (maar geen automatisme)

    mijn liefde is vasthoudend

God zegt dit om ons over te halen ons aan zijn liefde toe te vertrouwen.

2. Check je liefde voor mensen

Ik wil drie relaties bij langs gaan: met je ouders, met je kinderen en met je echtgenoot. Iedereen heeft ouders (gehad), niet iedereen heeft kinderen en ook niet iedereen is getrouwd, toch wil ik deze drie relaties bespreken omdat het hele nauwe relaties zijn. Maar voeg voor jezelf gerust toe: vrienden, buren, collega’s en je vijanden (‘Heb je vijanden lief’, zegt Jezus  in Matteüs 5:44).

    Je relatie met je ouders

Hoe ziet je liefde voor je ouders eruit? Denk daar eens over na voor jezelf. Het kan zijn dat je liefde voor je ouders iets heeft van: daar kom ik niet onderuit. Het zijn nou eenmaal je ouders. Je hebt ze niet uitgekozen. Bovendien voeden ze je op of hebben ze je opgevoed. Hou jij van je ouders omdat het moet? Dat zou heel jammer zijn. Is dat hoe jij het wil? Is dat echte liefde?

    Je relatie met je kinderen

Hoe ziet je liefde voor je kinderen eruit? Dan kijken we dus van de andere kant. Wat heel spannend is in die relatie -en wat kinderen ook haarfijn aanvoelen- is of je hen onvoorwaardelijk lief hebt. Denk daar eens over na: is jouw liefde voor je kinderen onvoorwaardelijk of zijn er verwachtingen? Proef jij als kind verwachtingen bij je ouders? Daar is op zich zelf niets mis mee, maar het gaat fout wanneer je de teleurstelling over niet uitkomende verwachtingen tussen jouw en je kind in zet. Als je de teleurstelling over niet uitkomende verwachtingen de relatie laat beïnvloeden. Dat hoeft namelijk niet. Dat is een keus. Misschien onbewust, of een keus die jij weer van je ouders hebt overgenomen, maar je kunt ook anders kiezen: blijf liefhebben en laat dat merken. Dan hoef je je teleurstelling nog niet in te slikken of te verzwijgen, maar kies ervoor om te blijven liefhebben. Liefhebben is geven en inleveren, ruimte bieden en incasseren. Ik denk nu ook aan de relatie met je volwassen kinderen. De volwassen ouder-kind relatie is echt een andere relatie dan wanneer je kinderen nog niet volwassen zijn. De overgang daarnaar toe is spannend, de relatie moet opnieuw uitgevonden worden. Zoek daarin van beide kanten naar echt liefde.

    Je relatie met je echtgenoot

Echt liefde behoedt je in het huwelijk voor een paar diepe valkuilen. En als je nog voor het huwelijk staat behoedt het je voor weeffouten die je later kunnen opbreken. Allereerst de bekende kreet: ‘het is geven en nemen in het huwelijk’. Weet je dat ik daar helemaal niets van geloof en dat ik dit ook nergens in de bijbel tegenkom? Al helemaal niet in Hosea? Ik zie huwelijken eraan kapot gaan. Je relatie komt onder druk (dat is niet eens zo gek) maar dan hoor ik mensen zeggen: waar doe ik dit allemaal voor? Hoor je het: ik moet er blijkbaar wat aan hebben. Misschien zeg ik het een beetje bot: dit is een werelds huwelijk. Ik moet er wat aan hebben en anders kap ik ermee, anders kan ik het niet meer opbrengen. Dit staat zo haaks op de belofte van je huwelijksdag: ‘in goede en in slechte tijden zal ik je nooit verlaten’. Je wist dat er slechte tijden zouden komen, in ieder geval hield je er rekening mee. Je belooft elkaar geen trouw omdat je van tevoren weet dat het je wel gaat lukken, je belooft elkaar juist trouw omdat je dat niet weet. In plaats van ‘geven en nemen’ denk ik dat een bijbelse basis onder je huwelijk is: geven, geven, geven. In navolging van God.

Wat hiermee samenhangt is dat veel mensen trouwen om zichzelf. Daarmee bedoel ik: jij wilt getrouwd zijn, jij wil een man of vrouw. Is dat niet egoïstisch? Misschien denk je: wat is het alternatief? Heel eenvoudig: trouw omdat je die vrouw of man gelukkig wilt maken. Dit is eenvoudig maar niet gemakkelijk. Ik was al getrouwd toen ik de waarheid hiervan ontdekte. Ik ben dus ook getrouwd omdat ik dacht: ik wil een vrouw, ik wil kinderen. Voor wie dit ook geldt: neem het jezelf niet kwalijk maar besef wel dat hiermee een potentiële bom onder je huwelijk ligt. Haal die bom weg. Je vrouw, je man, je kinderen, ze zijn er niet om jou gelukkig te maken. Het is omgekeerd: jij hebt beloofd om je man of vrouw gelukkig te maken. En als het over je kinderen gaat, het is je taak om hen gelukkig te maken.

Een derde ding is dat je het verschil moet zien tussen een huwelijk en een contract. Ik merk nog wel eens dat getrouwden zich ontslagen voelen van hun huwelijksbelofte wanneer de ander die belofte intrekt of breekt. Dat klopt niet. Jij hebt ja gezegd zonder daar voorwaarden aan te verbinden. Het was niet ‘tot de dood ons scheidt, met uitzondering van wanneer jij je belofte intrekt’. Zo is het wel bij een contract. Als één van de partijen contractbreuk pleegt dan is de ander automatisch van zijn of haar verplichtingen ontheven. Maar een bijbels huwelijk is geen contract. Jouw ja-woord is gegeven tot de dood of tot Jezus weerkomt. Dat kan betekenen dat van je gevraagd wordt trouw te blijven aan je gebroken huwelijk.

3. Check je liefde voor God

Ik kan me voorstellen dat je blij werd van punt 1 maar dat je geschrokken bent van punt 2. Is dit niet te hoog gegrepen? Wie kan zo liefhebben? Ik denk dat je het mag leren. Daarvoor moet je blijven kijken naar de liefde van God: zijn liefde voor Israël en zijn liefde voor ons in Christus, die precies dezelfde kenmerken heeft (Romeinen 9:10-18, Efeziërs 2:1-6, 2 Timoteüs 1:9, 1 Johannes 4:10). Maar weet je wat ons grootste probleem is, zowel in de relatie met mensen als in onze relatie met God? Ons grootste probleem is dat we ons niet door God laten liefhebben. De zonde spiegelt ons voor dat zelfstandig zijn beter is dan geliefd worden: lever je nooit uit aan een ander, zorg dat je altijd iets hebt om op terug te vallen. Leven van de liefde van een ander is ontzettend moeilijk: je hele leven in handen van die ander leggen, je geluk, je toekomst, hij of zij kan je maken of breken. Je overgeven aan de liefde van een ander is het mooiste wat er is maar ook het spannendste. Op je huwelijksdag zeg je: ik zal voor jou zorgen. Maar je zegt ook: ik laat jou voor mij zorgen.

    Je liefde voor God begint ermee dat je je door God laat liefhebben

En nu God. Hij zegt: dit is mijn liefde voor jou. De reden om jou lief te hebben ligt in mijzelf, mijn liefde is onafhankelijk van wat jij doet, mijn liefde is onveranderlijk en vasthoudend. Vraag je af: mag God jou zo liefhebben? Hij blijft maar met zijn liefde op je afkomen. Je merkt het in alles: Hij geeft jou en deze wereld tijd van leven, Hij spreekt tot je in de bijbel, via mensen, in preken, op catechisatie, door je (groot)ouders. Je ziet Gods liefde iedere keer wanneer er gedoopt wordt en je proeft Gods liefde in het avondmaal. Zijn liefde is overal om je heen, in vrienden, in Gods zegen over je leven, in de gemeente en in dit jaarthema. Op allerlei manieren komt God met zijn liefde op je af. Wat doe jij? God wil je overhalen om je aan zijn liefde over te geven. Gods liefde is niet vrijblijvend. Denk aan je roeping: delen in Gods leven (preek van vorige week). God komt met zijn liefde op je af, wat doe jij? Je laten liefhebben door God betekent je zelfstandigheid opgeven. Wie zegt: laat God mij maar gelukkig maken, die geeft zijn lot uit handen. Net als in het huwelijk. De relatie tussen God en jou heeft bijzonder veel weg van een huwelijk. Ik kan me voorstellen dat je liever je eigen leven leidt. Maar ben je dan niet als die hoer die alles krijgt van haar man maar toch liever onafhankelijk is? Ben ik zo’n hoer? Bij tijden wel. Wat is het moeilijk om je over te geven aan de liefde van God. Wat is het moeilijk om je zelfstandigheid op te geven. Het kan zijn dat dit komt omdat je nooit liefde hebt ontvangen, of heel mondjesmaat of alleen voorwaardelijk. Misschien is je vertrouwen beschaamd. Wat is het dan moeilijk om je over te geven aan de liefde van God. En toch, wat zou het jammer zijn als je dat niet deed. Kan ik echt beter voor mezelf zorgen dan God dat zou doen? Kan ik mezelf beter liefhebben dan God dat doet? Ons grootste probleem is dat we ons niet door God laten liefhebben. Dat was toch waar het om ging bij de zondeval? Die neiging naar zelfstandigheid werkt ook afbrekend door in onze menselijke relaties. Je liefde voor God begint hiermee dat je je door God laat liefhebben. Dan is de vloek van de zondeval verbroken.

   Door Gods Geest verlangen naar liefde en geliefd worden

In Jezus is dat gebeurd. Gods Zoon vertrouwde zo op de liefde van zijn Vader dat Hij zich geboren liet worden als mens. Hulpeloos en machteloos. Mensenhanden moesten Hem dragen, borstvoeding hield Hem in leven. Later, aan het kruis, gaf Hij zijn geest in handen van zijn Vader. Hij vertrouwde op de liefde van zijn Vader, dat Hij Hem tot leven zou wekken. Ditzelfde vertrouwen wil God ook in jou werken. God wil je genezen. In Hosea 14:5 zegt God over zijn volk: ‘Ik genees hen van hun ontrouw, mijn hart gaat naar hen uit.’ Onthoud dat: God wil je genezen. Zodat jij anders gaat denken over liefde. Zodat je anders (echt) gaat liefhebben. Zodat je je afgoden wegdoet en je overgeeft aan zijn liefde. Diep in ons binnenste zit het verlangen naar liefde. Diep van binnen verlangen we ernaar geliefd te worden. Dat zit daar door de heilige Geest. Amen.